– Dla rozwoju mózgu nastolatków programy szkolne powinny w większej mierze uwzględniać wychowanie fizyczne, zajęcia plastyczne, muzyczne, czy teatralne – uważa prof. Jerzy Vetulani. 9 lutego ten wybitny neurobiolog wygłosił w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie wykład pt. „Mózg nastolatka, jak go usprawnić?”. Wydarzenie odbyło się w ramach obchodów 20-lecia istnienia WSIiZ.



Na spotkanie z prof. Vetulanim przyszło tak wiele osób, że aula im. prof. Jerzego Chłopeckiego wypełniła się po brzegi. Poza tym, wydarzenie transmitowano również do trzech innych sal, w których zgromadzili się zainteresowani wykładem uznanego neurobiologa.

Profesora Vetulaniego powitał uroczyście Prorektor ds. Rozwoju i Współpracy WSIiZ dr Wergiliusz Gołąbek. Przypomniał m.in., że wydarzenie zostało zorganizowane w związku z obchodami jubileuszu istnienia WSIiZ. Zaprosił również wszystkich do kolejnego wykładu otwartego organizowanego przez uczelnię 13 kwietnia, o tematyce władzy i panowaniu mediów, z udziałem prof. Jerzego Olędzkiego, prof. Tomasza Gobana-Klasa oraz ks. prof. Józefa Klocha.

Mamy wpływ na nasz mózg

– Mózg nie służy do myślenia. To naczelny organ przeżycia – zaznaczył na początku swojego wykładu prof. Vetulani. – Myślenie przynosi konkretne korzyści biologiczne – dodał. Podczas spotkania wybitny neurobiolog przedstawił ewolucję mózgu człowieka. Opowiedział też o tym, jak ten organ rozwija się w różnych fazach naszego życia. Wytłumaczył również co trzeba robić, a czego unikać, aby usprawnić jego działanie.

– Strategie zapewniające przeżycie wymagają adaptacji do zmiennych warunków otoczenia, a więc wysokiego stopnia plastyczności – mówił profesor. – Plastyczność mózgu to jego zdolność do modyfikacji organizacji jego połączeń neuronalnych pod wpływem bodźców – tłumaczył. Zaznaczył również, że to z nią są związane osiągnięcia naszego mózgu. Neurobiolog podkreślił, że może ona i powinna być rozwijana oraz wspomagana. A najlepsze wyniki osiąga się we wczesnych okresach rozwojowych.

– Dane wskazują, że dla rozwoju mózgu dorosłego człowieka okres dziecięcy i młodzieńczy ma krytyczne znaczenie – podkreślił prof. Vetulani. – Następuje to pod wpływem bodźców dostarczanych przez rodziców, szkołę, kolegów i, ewentualnie, mentora, którym może być np. spowiednik, czy też nauczyciel. Profesor zwrócił m.in. uwagę na to, że ogromna rola spoczywa na rodzicach, opiekunach: – Im więcej zainteresowania okazujemy dziecku, tym wyższa będzie jego inteligencja – podkreślił. Jak mówił, wielkie znaczenie dla rozwoju mózgu ma także szkoła, środowisko, w którym młody człowiek spędza czas.

Sposoby na usprawnienie mózgu

– Procesy rozwojowe można pobudzić przez zmuszanie neuronów do pracy poprzez bombardowanie mózgu nowymi wrażeniami, wymagającymi odpowiedzi oraz poprzez restrykcje kaloryczne, wysiłek fizyczny, intelektualny – powiedział prof. Vetulani. – Zwolnienie z lekcji WF-u to najgłupsza rzecz, jaką rodzice mogą zrobić zdrowym dzieciom – przedstawił. – Wysiłek fizyczny dla młodego człowieka jest niesłychanie ważny – dodał.

„Sztuka uczłowieczyła człowieka”

Profesor zwrócił też uwagę na to, że szczególnie ważnym narzędziem rozwoju zdolności poznawczych nastolatków, usprawniania ich mózgu jest też zaangażowane ich w odbiór i tworzenie sztuki. – Sztuka aktywuje mózg. Jest dla niego po prostu niezbędna – zaznaczył. – Na przykład teatrzyk dla dzieci. To fantastyczna sprawa – kontynuował.

Neurobiolog podkreślił, że w szkołach nie może zabraknąć miejsca na rozwijanie tych aktywności. W programach nauczania dla dzieci niezwykle ważne są zajęcia plastyczne, muzyczne, czy teatralne oraz kursy specjalne uczące medytacji uważnościowej i inteligencji emocjonalnej, kosztem pamięciowego opanowywania treści łatwo dostępnych w internecie – uważa neurobiolog.

– Wzmocnienie aktywności mózgu zarówno na krótką metę, jak i długotrwale, próbuje się obecnie osiągnąć również poprzez stosowanie swoistych środków chemicznych, ale bezpieczniejsze wydają się metody polegające na uprawianiu zdrowego stylu życia, uzupełnianego przez dodatkowy sen (drzemki po uczeniu się), przyswajanie technik mnemotechnicznych oraz rozwinięcie umiejętności medytacji uważnościowej – stwierdził.

Neurobiolog omówił również czynniki, które wpływają na nasz mózg negatywnie. Wymienił wśród nich stres, opioidy (jak heroina czy morfina), brak snu oraz alkohol. – To wszystko jest szczególnie szkodliwe w okresie rozwojowym, a więc u nastolatków – mówił profesor. Stąd też, jak zauważył, zakaz picia alkoholu do 18 roku życia ma swoje biologiczne uzasadnienie. Prof. Vetulani zwrócił również uwagę na częste wśród młodych ludzi oraz dorosłych niedosypianie. – Sen jest konieczny do konsolidacji pamięci i prawidłowego funkcjonowania człowieka – zaznaczył.

„Uczelnia sięga do najwyższej półki”

Po wykładzie uczestnicy mogli zadać profesorowi pytania. Następnie ustawiła się do niego długa kolejka chętnych do zdobycia autografu, m.in. na publikacjach, które można było zakupić w holu uczelni.

– Bardzo mi się podobało. Żałuję, że naszych nauczycieli się tego nie uczyło – powiedział jeden z uczestników wykładu, Janusz Maksymowicz. – Pomysł organizowania takich wykładów oceniam jako bardzo dobry. Oby ich było więcej. Widać, że uczelnia sięga po wykładowców z najwyższej półki. Prof. Vetulani to ogromny autorytet – dodał pełen entuzjazmu.

– Każdy kontakt z taką osobą jak prof. Vetulani jest szalenie ważny. Zorganizowanie tego wykładu to był bardzo dobry pomysł – powiedziała z kolei Aleksandra Bek, nauczycielka ze Szkoły Podstawowej w Lubaczowie. Podkreśliła też, że to, o czym mówi profesor można świetnie wykorzystać w praktyce.

9 lutego we WSIiZ upłynął nie tylko pod znakiem fascynującego wykładu prof. Vetulaniego. Na odwiedzających uczelnię czekało również wiele innych atrakcji związanych z Dniem Otwartym WSIiZ.

Wybitny popularyzator nauki

Prof. dr hab. Jerzy Vetulani – polski psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, profesor nauk przyrodniczych, członek Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, członek honorowy Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Prowadzi zajęcia dydaktyczne m.in. w Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor kilkuset prac badawczych o międzynarodowym zasięgu m.in: „Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice”, „Piękno neurobiologii”, „Jak usprawnić pamięć”.

Zobacz galerię zdjęć z wydarzenia

Zobacz zapis wideo z wykładu