Dr hab. Agata Jurkowska-Gomułka, prof. WSIiZ

Prorektor WSIiZ ds. Nauki. Zainteresowania naukowe Pani Profesor oscylują wokół różnych aspektów działania administracji publicznej, specjalizuje się m. in. w zagadnieniu tzw. społecznej odpowiedzialności administracji oraz bezczynności administracji. Pasjami czytuje biografie wybitnych postaci z różnych okresów historycznych, lubi bycie „w drodze”: dalsze i całkiem bliskie podróże są dla niej świetną okazją do poszerzenia wiedzy oraz poznawania innych i siebie samej.

Szanujmy naukowców! – Dzień Nauki Polskiej 2021

W styczniu ubiegłego roku uchwalona została ustawa wprowadzająca nowe święto państwowe, jakim jest Dzień Nauki Polskiej, przypadający rokrocznie na 19 lutego. Za datę tego święta obrano dzień urodzin Mikołaja Kopernika.

Preambuła ustawy uzasadnia wprowadzenie Dnia Nauki Polskiej potrzebą „uznania dokonań polskich naukowców i ich dążenia do poznania prawdy i przekazywania wiedzy kolejnym pokoleniom” oraz  „fundamentalną rolą nauki w tworzeniu cywilizacji”. Nie sposób zaprzeczyć trafności tej argumentacji – to przecież dzięki naukowcom latamy w kosmos, podglądamy życie raf koralowych, leczymy – kiedyś śmiertelne – choroby, a obecnie – szczepimy się  na COVID-SARS-19.

Co jest największym wyzwaniem dla współczesnej nauki?

Obecnie chyba największym wyzwaniem dla nauki, także polskiej, jest przeciwdziałanie zmianom klimatycznym – dlatego moim zdaniem w preambule do ustawy obok doceniania fundamentalnej roli nauki w tworzeniu cywilizacji powinno znaleźć się sformułowanie o roli nauki w „ochronie” cywilizacji, która z perspektywy środowiska naturalnego w wielu obszarach rozwinęła się aż nadto…

Dzień Nauki Polskiej powinien służyć popularyzacji osiągnięć polskich naukowców – tych z przeszłości i tych pracujących dziś nad swoimi odkryciami i dziełami (na mniejszą lub większą skalę). Wiedza o dorobku polskich naukowców i ich wkładzie w naukę światową jest dramatycznie niska i faktycznie wymaga popularyzacji, zarówno w kraju, jak i zagranicą. Czy aby na pewno każdy maturzysta (ba, każdy absolwent studiów wyższych) wie, kim był i jaki wkład w naukę światową wniósł na przykład prof. Kazimierz Twardowski (twórca lwowsko-warszawskiej szkoły filozofii) czy prof. Kazimierz Michalski (prekursor nubiologii)?

prof. Kazimierz Twardowski / fot. pl.wikipedia.org

Co jest najpoważniejszym problem w środowisku naukowym?

Dzień Nauki Polskiej nie może być jedynie okazją do celebrowania dorobku przeszłych pokoleń, musi towarzyszyć mu refleksja o teraźniejszości i przyszłości polskiej nauki. Niestety, dziś mamy do czynienia raczej z deprecjacją nauki i naukowców. Co ciekawe, to nie brak finansowania jest obecnie (w lutym 2021 r.) największą bolączką środowiska naukowego – nominalnie nakłady na naukę rosną (sic!), chociaż to nadal poziom jedynie z 1,21% PKB w 2018 r. do 1,32% PKB w 2019 r. (czyli obiecywany przez polityków poziom 1,7% póki co tylko majaczy na horyzoncie). Najpoważniejszym problemem jest obecnie próba światopoglądowego i politycznego zawłaszczenia i podporządkowania środowiska akademickiego celom wyznaczanym przez rządzących. Obiektywne miary jakości działalności naukowej (nawet, jeśli miały one postać znienawidzonych przez wielu naukowców punktów za publikacje) są dezawuowane, a w ich miejsce wchodzą bliżej niezdefiniowane kryteria „wartości”. Zamiast stabilności naukowcom fundowana jest niepewność co do oceny ich dorobku, przebiegu i kryteriów ewaluacji jednostek naukowych – to nie jest atmosfera sprzyjająca kreatywności, innowacyjności i otwartości gwarantującej przełomowe odkrycia, wynalazki i teorie.

Czego należy życzyć środowisku naukowemu?

Całemu środowisku naukowemu z okazji Dnia Nauki Polskiej chcę życzyć przede wszystkim tego, żeby celebracja tego dnia przełożyła się na szacunek dla naukowców (i ich poważne traktowanie przez rządzących!) przez pozostałe 365 dni w roku.

Najważniejsze jednak, aby nawet w trudnych i niepewnych czasach, robić swoje. Z okazji Dnia Nauki Polskiej rusza druga edycja inicjatywy „Przybij piątkę nauce” – udostępniamy zgromadzone przez naszą uczelnię materiały wideo i audio zawierające wystąpienia, wykłady, warsztaty naukowe pracowników i przyjaciół WSIiZ. Zapraszam do zapoznania się z projektem „Przybij piątkę nauce”.