Dr Jacek Rodzinka

Dyrektor ds. Rozwoju Komercji w Instytucie Badań i Analiz Finansowych (IBAF) w Rzeszowie, opiekun Finansowego Koła Naukowego FLOW. Jego zainteresowania naukowe podczas pracy na uczelni bardzo ewaluowały. Od kilku lat jego obejmują szeroko rozumiane zagadnienia związane z przedsiębiorczością, a w szczególności dotyczą wpływu jednostek samorządu terytorialnego na poziom przedsiębiorczości. Autor oraz współautor krajowych i zagranicznych artykułów naukowych, raportów doradczych, dokumentów strategicznych i analiz.

Mgr Karolina Palimąka 

Asystent w Instytucie Badań i Analiz Finansowych Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, opiekun Finansowego Koła Naukowego FLOW. Członek zespołów badawczych w obszarze ekonomii i finansów, a także międzynarodowych grup projektowych w obszarze przedsiębiorczości oraz kompetencji miękkich.

Gabriela Swara
Studentka III roku kierunku Zarządzanie ze specjalnością Finanse i rachunkowość w zarządzaniu. Członek Finansowego Koła Naukowego FLOW. Prywatnie miłośniczka psów oraz książek.

Życie w lepszym świecie, bezpiecznym miejscu i przyjaznym środowisku jest oczywistym pragnieniem każdego z nas. Nadzieją na osiągnięcie tego pragnienia, ponad pół wieku temu, stały się postulaty związane z ideą zrównoważonego rozwoju. Ubóstwo, głód, brak dostępu do czystej wody, zagrożenia wynikające z bezrobocia, brak dostępu do podstawowej edukacji – to tylko niektóre problemy będące wyzwaniem dla całego świata, które wymagają ograniczenia skali ich występowania.

Tylko jak tego dokonać? Na myśl przychodzą słowa indyjskiego filozofa Mahatmy Gandhiego: „Sami musimy stać się zmianą, do której dążymy w świecie”.

Zrównoważony rozwój jest szansą dla (przynajmniej częściowej) realizacji tychże pragnień, nie tylko ze względu na popularność pojęcia i występujące trendy, ale samo znaczenie tego rozwoju. Został on zdefiniowany jako taki, który odpowiada obecnym potrzebom ludzi, bez ograniczania przyszłym pokoleniom możliwości do zaspokojenia  swoich potrzeb [1]. Cała idea zrównoważonego rozwoju zakłada podejmowanie takich działań, które pozwalają na równoważenie trzech obszarów:  ekonomicznego, społecznego oraz ekologicznego, obejmując bardzo szeroki zakres zagadnień.

Zarys historyczny oraz obszary zrównoważonego rozwoju

Choć problem zauważono ponad 50 lat temu, to dopiero w 1992 roku podjęto decydujące działania w celu zrównoważonego rozwoju świata. Uproszczając bieg zdarzeń (po drodze miały miejsce różnego rodzaju wydarzenia), Organizacja Narodów Zjednoczonych w trakcie Szczytu Ziemi (Rio de Janeiro, 1992) przyjęła deklarację oraz dokument pn. Agenda 21, w których wyznaczyła kierunki działań podejmowanych na całym świecie. Działania te miały pozwolić na osiągnięcie Milenijnych Celów Zrównoważonego Rozwoju obowiązujących od 2000 roku. Już w 2009 roku Komisja Europejska zauważyła w samej Europie obecność trendów o niezrównoważonym charakterze. Po wielu analizach na skalę światową, w 2015 roku podjęto decyzję o przyjęciu Globalnych Celów Zrównoważonego Rozwoju aktualizujących dotychczas obowiązujące ustalenia [2].

Obecnie wyróżnia się 17 celów [3] [4], które mają zostać zrealizowane do 2030 roku i dotyczą osiągnięć w 5 obszarach, tzw. 5xP (od pierwszych liter angielskich odpowiedników): planeta, dobrobyt, ludzie, pokój i partnerstwo. Obejmują one szeroki zakres wyzwań takich jak: głód, ubóstwo, edukacja, zdrowie, zmiany klimatu, równość płci, zrównoważony rozwój miast i społeczności, pokój

czy sprawiedliwość społeczna. Globalnym celem działań podejmowanych w ramach idei zrównoważonego rozwoju jest także zapewnienie podstawowych warunków funkcjonowania dla wszystkich ludzi poprzez systemy ochrony socjalnej. Kluczowym elementem jest również zapewnienie ludziom bezpieczeństwa żywnościowego i wyeliminowanie wszelkich form niedożywienia [4].

Międzynarodowe badania na temat  zrównoważonego rozwoju

Grupa studentów Finansowego Koła Naukowego FLOW, przy wsparciu opiekunów koła: dra hab. Tomasza Skicy, prof. WSIiZ, dra Jacka Rodzinki oraz mgr Karoliny Palimąki przeprowadziła w poprzednim roku akademickim 2020/2021 międzynarodowe badania, których celem było przeanalizowanie wśród studentów poziomu świadomości w zakresie idei zrównoważonego rozwoju. Efektem prac był plakat naukowy prezentujący wyniki przeprowadzonych analiz.

Badanie objęło reprezentantów z 9 krajów (w tym 13 uczelni) m. in. z Bośni i Hercegowiny, Czech, Chorwacji, Kazachstanu, Włoch czy Ukrainy. Ponad połowa ankietowanych stanowili studenci kierunków ekonomicznych. Finalnie, w badaniu wzięło udział 514 osób, z czego większość (2/3) stanowiły kobiety. 48% uczestników badania to uczestnicy polskojęzycznych studiów.

Z przeprowadzonych badań wynika, że ponad 90% studentów ma świadomość tego, że idea zrównoważonego rozwoju nie dotyczy tylko stanu środowiska naturalnego. Kobiety częściej niż mężczyźni klasyfikują więcej poprawnych obszarów tematycznych dotyczących zrównoważonego rozwoju (kobiety średnio 8 na 9 obszarów, mężczyźni o połowę mniej). Warto zaznaczyć, że wśród możliwych odpowiedzi wszystkie odpowiadały obszarom objętym Globalnymi Celami Zrównoważonego Rozwoju – ankietowani mieli możliwość wyboru wszystkich, które ich zdaniem były poprawne. To pytanie miało na celu weryfikację, z jakimi obszarami badani najmniej kojarzą zrównoważony rozwój. Okazuje się, że najrzadziej wybieranymi obszarami zrównoważonego rozwoju były: „dobre zdrowie i jakość życia”, „równość płci” czy „mniej nierówności w krajach i między krajami”. Jest to zaskakujące, ponieważ przynajmniej ten ostatni obszar wydaje się być najbliższy pojęciu równowagi w rozwoju na świecie.

Studenci są świadomi wagi problemu i konieczności podejmowania indywidualnych działań w trosce o przyszłe pokolenia. Wśród grupy badanych 3 na 5 osób uważa, że działaniami na rzecz zrównoważonego rozwoju możemy powstrzymać efekt zmian klimatycznych. Równocześnie 75% osób sądzi, że indywidualne działania mają znaczenie – wpływają na kształtowanie zrównoważonego rozwoju i są konieczne dla poprawy jakości życia przyszłych pokoleń.

Dodatkowo nadzieją napełnia fakt, że 3 na 5 anglojęzycznych ankietowanych osób oraz 4 na 5 osób wśród polskojęzycznych badanych uważa, że wzrost gospodarczy nie musi wiązać się jedynie z negatywnymi skutkami dla środowiska, co świadczy o wysokiej świadomości sporej części badanych na ten temat. Szansę na realizację globalnych celów upatruje się w działaniach jednostek, a z badań studentów płyną w tym miejscu kolejne bardzo pozytywne wnioski. Okazuje się, że w grupie badanych aż 83% uważa, że ich własna inicjatywa i działania mają wpływ na osiągniecie celów zrównoważonego rozwoju.

W ramach prowadzonych badań ankietowych poddano pod dyskusję również 3 zagadnienia mające znaczenie w kontekście realizacji celów zrównoważonego rozwoju: bezrobocie, edukacja i jakość życia, a także problem ubóstwa i głodu.
• Bezrobocie często wymienia się jako jedno z negatywnych zjawisk ograniczających możliwości, również w kontekście realizacji podstawowych celów zrównoważonego rozwoju [5]. Interesowało nas spojrzenie na bezrobocie i jego istotę z perspektywy studentów kierunków ekonomicznych i nieekonomicznych. Blisko 60% ankietowanych z kierunków ekonomicznych (jest to zależność nieistotna statystycznie, więc należy ją rozpatrywać jedynie w kontekście badanej grupy) uważa bezrobocie za jeden z najważniejszych problemów współczesnych gospodarek, wśród studentów kierunków nieekonomicznych jest to niewiele ponad połowa studentów.
• Badani zostali poproszeni o opinię, czy ich zdaniem „odpowiednie wykształcenie jest warunkiem koniecznym dla wzrostu jakości życia”. Kobiety rzadziej niż mężczyźni zgadzały się z powyższym twierdzeniem (65% badanych kobiet, 75% wśród mężczyzn).
• Wbrew wstępnym przypuszczeniom ankietowani studenci są świadomi, że problem ubóstwa czy głodu nie jest tak bardzo obcy Europejczykom, i dotyka nie tylko kraje tzw. Trzeciego Świata, lecz jest realny również w innych regionach, także tych rozwiniętych lub rozwijających się.

Wnioski z badań

Niestety w ramach badań należy również wskazać na kilka niepokojących wniosków. Pomimo, iż 70% studentów deklaruje, że spotkało się wcześniej z pojęciem zrównoważonego rozwoju, to jednak nie wszyscy

posiadają podstawową wiedzę w tym temacie, a znaczna część z nich nie potrafi określić, czy jest to inicjatywa globalna, czy inicjatywa władz Unii Europejskiej lub władz danego kraju. Równocześnie tylko 1 na 10 studentów uważa, że to politycy nadają bieg i kierunek działaniom związanym ze zrównoważonym rozwojem. Szczęśliwie jednak, 83% wykazuje postawę, że indywidualne działania mają znaczenie i wpływają na kształtowanie rynku i kreowanie zrównoważonego rozwoju.

Co należy zrobić, by wdrażać zrównoważony rozwój w praktyce?

Przeprowadzone badania potwierdzają potrzebę zwiększenia świadomości na temat idei zrównoważonego rozwoju oraz koncentrowania na mniej znanych jego obszarach (niezwiązanych wyłącznie z ochroną środowiska). Zwiększanie świadomości na temat założeń Globalnych Celów Zrównoważonego Rozwoju wśród społeczeństwa wpłynie korzystnie na ich realizację i przyniesie pozytywne skutki teraz, jak i w przyszłości.

Studenci mają świadomość oraz zarys wiedzy na temat zrównoważonego rozwoju, jego obszarów oraz podejmowanych działań , ale jest to niewystarczające, jeśli mielibyśmy się odnieść do jakości życia przyszłych pokoleń. Wymagana powinna być odpowiednia edukacja – m. in. nawet w tak, wydawałoby się, powszechnym działaniu, jak segregowanie odpadów, które jest jednym z podstawowych indywidualnych działań na rzecz wspólnego dobra (w tym przypadku w kontekście środowiska). W stosunku do anglojęzycznych ankietowanych (64,5%), więcej polskojęzycznych studentów (76%) uważa, że jesteśmy niewystarczająco wyedukowani właśnie w tym zakresie.

Choć zrównoważony rozwój to nie tylko ochrona środowiska, niepokojący jest również fakt, że wciąż tylko 60% osób uważa, że działaniami na rzecz zrównoważonego rozwoju możemy powstrzymać efekty zmian klimatycznych. Sugeruje to zbyt niską wiarę w możliwości, jakie daje obecnym i przyszłym pokoleniom świadomość korzyści prawidłowo wcielanej w życie idei zrównoważonego rozwoju.

Dyskusji nie podlega fakt jak ważne jest szerzenie podstawowej wiedzy m. in. w kontekście zagadnień wysokiej rangi takich jak: edukacja i jej wpływ na jakość życia, bezrobocie i jego wpływ na wiele obszarów życia jednostki i społeczeństwa, problematyki ubóstwa i głodu, a także wielu innych zagadnień, ich przyczyn i skutków. Wiedza w tym zakresie pozwala na eliminowanie negatywnych efektów tych zjawisk i wywiera realny wpływ na realizację założeń idei zrównoważonego rozwoju w określonej perspektywie czasowej.

Zachęcamy do zapoznania się z plakatem naukowym.

Bibliografia:

[1] Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future (1987) [online] (Dostęp: 30.10.2021).

[2] Zrównoważony rozwój i Cele Zrównoważonego Rozwoju. Ośrodek informacji ONZ w Warszawie [online] (Dostęp: 15.12.2021).

[3] Kampania 17 celów [online]  (Dostęp: 30.10.2021).

[4] The United Nations (2012). Report of the Open Working Group on Sustainable Development Goals, [online] (Dostęp: 12.15.2021).

[5] Wojciechowska R. (2020). Jak bezrobocie wpływa na człowieka? [online] (Dostęp: 15.12.2021).