Jest jedną z rodzimych przedstawicielek sosnowatych Pinaceae. W Polsce przebiega północna granica jej zasięgu. W kraju rośnie na południu i w środkowej jego części: najliczniejsza
w Karpatach na wysokości 500-1100 m n. p. m, w Tatrach: do 1250 m n.p.m, ale występuje także m.in. w Sudetach, Górach Świętokrzyskich oraz na Roztoczu i w Puszczy Białowieskiej. Jodła jest typowym gatunkiem górskim schodzącym na niż. O ograniczonym zasięgu występowania decydują jej sprecyzowane wymagania stanowiskowe: wysoka wilgotność powietrza, gleby głębokie, żyzne, świeże lub wilgotne o odczynie od kwaśnego do obojętnego. W młodości jodłę charakteryzuje znaczna cienioznośność, w miarę rozwoju, rośnie jej zapotrzebowanie na światło. Jest dominującym gatunkiem w jodłowym borze mieszanym, występuje także jako składnik dolnoreglowych borów i karpackiego boru jodłowo-świerkowego. Niekiedy stanowi domieszkę w innych lasach np. borach mieszanych dębowo-sosnowych, grądach oraz buczynach. 

Wygląd i cechy charakterystyczne:

Osiąga zazwyczaj wysokość do 40 m i pierśnicę do 1,5 m. Żyje ponad 280 lat. Kształt korony zmienia się wraz z wiekiem: w młodości jest stożkowata, później spłaszczona na szczycie, tworzy tzw. bocianie gniazdo. Kora początkowo jest gładka i popielato-szara, z czasem staje się spękana, tworząc nieregularne, prostokątne płytki z widocznymi pęcherzami żywicy. Spłaszczone ciemnozielone i błyszczące górą igły mają długość 1,5 do 3 cm. W odróżnieniu od świerka – nie są kłujące i ułożone dookoła pędu, a występują jedynie po obu jego stronach. Na jednym drzewie występują zarówno kwiatostany męskie, jak i żeńskie zapylane przez wiatr. Cechą charakterystyczną są także stojące, walcowate szyszki o dł. 10-17 cm, które dojrzałość osiągają jesienią. Wówczas rozpadają się na drzewie.  

Warto wiedzieć:

  • Jodła źle znosi ekstremalne temperatury – od tych bardzo niskich, po ekstremalnie wysokie. Nie znosi także suchego oraz zanieczyszczonego powietrza, a także gwałtownych skoków temperatury. Największe zagrożenie stanowią spóźnione przymrozki wiosenne – nie jest więc gatunkiem odpowiednim do nasadzeń na terenach miejskich oraz przemysłowych.
  • W przeciwieństwie do świerka, wykształca głęboki system korzeniowy.
  • Jest bardzo narażona na wycinanie z przeznaczeniem na drzewka choinkowe.
  • W niektórych rejonach Karpat z młodych pędów jodłowych przygotowuje się syrop, zasypując je cukrem. Z gałązek przygotowuje się także aromatyczny napar spożywany jako herbatka, stosowane są one także jako przyprawa do kompotów oraz warzenia piwa.
  • Jodła pospolita, przez swoją wyjątkową wrażliwość na zanieczyszczenia powietrza, jest dobrym wskaźnikiem jego jakości – nie jest w stanie prawidłowo rozwijać się w środowisku o silnie zanieczyszczonym powietrzu.
  • W 1889 r. w mieście Nippur (Irak) odnaleziono sumeryjską glinianą tabliczkę pokrytą pismem klinowym datowaną na 3000 r. p. n.e. Blisko 60 lat później rozszyfrowano tajemniczy tekst, z którego wynikało, że sporządził go sumeryjski lekarz, który wykorzystywał w leczeniu leki pochodzenia roślinnego oraz zwierzęcego i mineralnego. Jednym z wymienionych gatunków roślin była jodła.
  • Nasiona jodły są źródłem jadalnego oleju.

 

 

Źródła informacji:

  1. Seneta W., Dolatowski J., 2012: Dendrologia. Wyd. PWN., s. 242-144
  2. Witkowska-Żuk L., 2013: Rośliny leśne. Wyd.: MULTICO. Oficyna Wydawnicza., s. 63
  3. Kalemba-Drożdż M., 2022: Smakowite drzewa. Dania z nasion, liści, kambium, kwiatów i pąków polskich drzew. Wyd. Pascal, s. 24
  4. Łuczaj Ł., 2011: Dziko rosnące rośliny jadalne użytkowane w Polsce od połowy XIX w. do czasów współczesnych. Etnobiologia Polska Vol. 1: 57-125