Carpinus betulus – łac. carpinus „grab”; łac. betulus „podobny do brzozy pod pewnym względem”; nazwa znana od czasów starożytnych.

Pokrój

Drzewo dorastające zazwyczaj do 25 m (maksymalny wzrost w Puszczy Białowieskiej to 34 m) z gęstą, miotlastą koroną, silnie zagęszczoną, szeroką i wysoką.

Kora

Ciemna, ziemista z siatkowatym wzorem, zwykle o falistej powierzchni. Gałązki giętkie z jasnymi kropkami (przetchlinki), młode nieco owłosione.

Liście

Ulistnienie skrętoległe, liście pojedyncze, podwójnie piłkowane, nerwy spodem omszone. Ogonek ok. 1,5 cm, eliptyczna lub jajowata blaszka liściowa charakterystycznie harmonijkowato pofałdowana o długości 5–10 cm i szerokości do 6 cm. Jesienią liście przebarwiają się na żółty kolor.

Zastosowanie i ciekawostki:

Roślina ozdobna – stosowana na żywopłoty. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest skłonność do wytwarzania odrośli korzeniowych, co wykorzystuje się w ogrodnictwie do zagęszczania żywopłotów. Doskonale znosi cięcie. Grab czasami sadzony jest w parkach, nadaje się także na bonsai.
Drewno grabu jest beztwardzielowe, bardzo twarde, ciężkie, sprężyste i trudne w obróbce, wykorzystywane na opał. Ma dużą wartość opałową – jedną z największych wśród naszych drzew. Dawniej ze względu na twardość robiono z niego m.in. koła młyńskie, a z gałęzi – klatki dla ptaków. Także ma zastosowanie do wyrobu niektórych instrumentów muzycznych, np. trzonków młoteczków fortepianowych, pałeczek perkusyjnych, a także do produkcji korpusów strugów stolarskich, pobijaków. W przemyśle chemicznym do produkcji węgla drzewnego i mas celulozowych.
Liście grabu ulegają szybkiemu rozkładowi, zwiększając tym samym żyzność gleby.
Największy obwód wśród grabów w Polsce ma drzewo o obwodzie 436 cm w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego oraz okaz w Jankowicach o obwodzie 402 cm (krajowy rekordzista wśród grabów rosnących w warunkach naturalnych), a za najstarsze uważa się drzewo z arboretum w Gołuchowie o wieku 199 lat (w 2018 r.) i obwodzie 374 cm. Z kolei najwyższy grab polski, rosnący w Puszczy Białowieskiej i mający 34,2 m jest jednocześnie rekordzistą europejskim.

Źródło:

  • https://www.lasy.gov.pl/pl/edukacja/lesnoteka-1/drzewa/grab-zwyczajny
  • https://pl.wikipedia.org/wiki/Grab_pospolity
  • W. Buchorski, Na początku było drzewo, w: Na początku było drzewo, red. RodakŚniecińska A, Warszawa 2011, s.183-192.