Należy do rodziny wierzbowatych Salicaceae. To największa i najdłużej żyjąca przedstawicielka naszych rodzimych topól. Jest gatunkiem światłolubnym, preferującym gleby świeże do wilgotnych, eutroficzne i zasadowe. Występuje w nadrzecznym łęgu topolowym oraz pojedynczo w jesionowo-wiązowym. Jej występowanie jest skorelowane z przebiegiem głównych polskich rzek, co wyraźnie zaznacza się na mapach zasięgu – występuje w dolinach Wisły, Bugu, Warty, Wieprza, Dunajca i Sanu. Przez nasz kraj przebiega także północno-zachodnia granica jej zasięgu.

 Wygląd i cechy charakterystyczne:

Osiąga wysokość do 40 (42) m i pierśnicę na ogół do 2-3 m. Zaliczana jest do gatunków szybkorosnących osiągających znaczne rozmiary – wysokość 30 metrów już w 30 roku życia. Dożywa do 300 lat. Jedną z cech charakterystycznych jest ogromny, monumentalny pokrój i imponujący rozmiar oraz luźna, wysoko sklepiona korona. U podstawy pnia głęboko spękana kora jest jasnoszara i szara, niekiedy z zielonkawym nalotem, od pewnej wysokości kora przypomina korę brzozy – jest srebrzysto-biaława i gładka z ciemniejszymi poprzecznymi paskami. Pędy oraz pąki są pokryte białym, filcowatym kutnerem. Znaczną zmienność wykazują liście, które w młodości z obu stron są pokryte białym kutnerem, który z czasem zanika, zostając jedynie na spodniej stronie. Wierzchnia strona staje się ciemnozielona i błyszcząca. Liście są 3-5 klapowane i grubo ząbkowane o długości od 6 do 10 (12) cm. W okresie wiosennym często spotykane są jej niewielkie nasiona pokryte białym puchem.  

Warto wiedzieć:

 

  • Topola biała często krzyżuje się z topolą osiką, tworząc mieszańca: topolę szarą, określaną także mianem białodrzewu nadwiślańskiego. Mieszańca obu gatunków charakteryzuje jeszcze szybszy wzrost.
  • Jest jednym z najwyższych i najbardziej okazałych drzew w Polsce. Jej wielokrotny pień często tworzy potężne wzniesione konary.
  • Topola biała jest jednym z gatunków, które łatwo można rozpoznać w terenie nawet
    z daleka nie tylko z uwagi na jej rozmiary i nietypową korę, ale przede wszystkim połyskujące z daleka na srebrzysto-biało liście.
  • Jej drewno jest jasne, miękkie i nietrwałe; zawiera dużo wody. Jest wykorzystywane głównie w przemyśle papierniczym, do produkcji palet i skrzynek oraz jako opał.
  • W połowie maja, owoce, podobnie jak u osiki, tworzą lekki puch nasienny unoszący się w powietrzu na znaczne wysokości i odległości.
  • Z uwagi na dużą tolerancję co do stanowiska i szybki wzrost oraz dekoracyjność jest często sadzona w parkach i miejskich ogrodach.
  • Topola biała to gatunek dwupienny, co oznacza, że kwiaty męskie oraz żeńskie występują na różnych osobnikach.
  • Najgrubsza i najstarsza w Polsce topola biała rosła w Lesznie (k. Warszawy). Obwód jej pnia wynosił 10,53 m. Ten ponad 300-letni okaz uległ wywrotowi w 2012 roku. Obecnie rekordzistką jest topola biała rosnąca w Królewie (woj. pomorskie), której obwód wynosi 9,09 m.
  • Topola biała coraz częściej znika z krajobrazu nie tylko z uwagi na działalność człowieka, ale także na skutek zmian klimatycznych, konkurencję siedliskową inwazyjnego klona jesionolistnego oraz zaburzeń w wiosennych okresowych wodach powodziowych, co wpływa na pogorszenie warunków niezbędnych do naturalnego odnawiania się tego gatunku.

Źródła informacji:

  1. Witkowska-Żuk L., 2013: Rośliny leśne. Wyd.: MULTICO. Oficyna Wydawnicza., s. 58
  2. Gach P., 2018: Atlas drzew Polski. Przewodnik przyrodnika. Wyd. Ringier Axel Springer, s.40
  3. Matuszkiewicz W., Sikorski P., Szwed W., Wierzba M., 2012: Zbiorowiska roślinne Polski. Lasy i zarośla. PWN, s. 24-27
  4. Rapiejko P., 2008: Alergeny pyłku topoli. Aerobiologia Medyczna. Praca poglądowa.Alergoprofil, Vol. 4, nr 2, s. 30-32
  5. Tylkowski T., 2010: Przekształcenia w składzie dendroflory w Dolinie Środkowej Warty. Acta Sci. Pol., Administratio Locorum 9(3), s.117-124