Mgr Małgorzata Leśniowska-Gontarz

Asystent w Katedrze Przedsiębiorczości WSIiZ, autorka wielu publikacji oraz kursów i warsztatów z zakresu innowacyjnych narzędzi dydaktycznych. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół finansowania oraz efektywności w ochronie zdrowia. Trener umiejętności w zakresie budowania i zarządzania zespołem, wykorzystania innowacyjnych narzędzi dydaktycznych w nauczaniu, negocjacji i komunikacji w zespole. Sekretarz Redakcji czasopisma Financial Internet Quarterly.

Dr hab. Tomasz Skica, prof. WSIiZ

Kierownik Katedry Przedsiębiorczości. Wykładowca akademicki i praktyk. Specjalista z zakresu finansów publicznych, w tym finansów samorządowych. Prowadzi badania na temat instrumentalizacji wsparcia przedsiębiorczości przez JST. Autor licznych tekstów naukowych, prac badawczych oraz ekspertyz dedykowanych problematyce finansów publicznych. Redaktor naczelny Financial Internet Quarterly. Koordynator krajowy międzynarodowych projektów finansowanych z środków Erasmus+ „IDEA” oraz „ESSENCE”. Prywatnie entuzjasta alternatywnego rocka.

Światowe Forum Ekonomiczne (WEF) w 2020 roku, tj. na skraju czwartej rewolucji przemysłowej, wykazało, że konkurencyjność przedsiębiorstw w coraz większym stopniu opierać się będzie na kapitale intelektualnym. Fakt ten implikuje zaś potrzebę reorientacji kompetencji menedżerskich, dotychczas silnie umocowanych na wiedzy technicznej, w kierunku umiejętności miękkich.

Wyniki raportu WEF okazały się być znamienne. Już w pierwszym roku pandemii  na znaczeniu nabrały takie umiejętności miękkie jak: krytyczne myślenie, kreatywność, zdolność do poprawnej oceny (diagnozy) i podejmowania decyzji oraz inteligencja emocjonalna. Trend ten został jednakże wychwycony znacznie wcześniej.

Zespół pracowników WSIiZ pod kierownictwem dr hab. Tomasza Skicy (Katedra Przedsiębiorczości), we współpracy z instytucjami i uczelniami reprezentującymi sześć europejskich państw, opracował międzynarodowy projekt pn. Enhance Soft Skills to Nurture Competitiveness and Employability ESSENCE. Projekt ma na celu kształtowanie zestawu umiejętności miękkich wśród studentów oraz absolwentów szkół wyższych, celem podniesienia ich konkurencyjności na rynku pracy, a także stymulowania zachowań przedsiębiorczych. Cel ten podlega realizacji m.in. za sprawą szerokiej gamy „uszytych na miarę” narzędzi szkoleniowo-edukacyjnych opracowanych przez konsorcjum.

W drugim kwartale 2022 roku konsorcjum ESSENCE prowadziło w siedmiu krajach badania pilotażowe mające na celu zweryfikowanie i ocenę opracowanych materiałów edukacyjnych. W badaniu wzięło udział ponad 350 osób reprezentujących ośrodki akademickie, różne sektory gospodarki a także instytucje bezpośrednio i pośrednio związane z rynkiem pracy. Wśród badanej grupy znaleźli się nie tylko studenci, lecz także trenerzy oraz nauczyciele akademiccy, konsultanci biznesowi, pracownicy działów HR oraz PR, psychologowie biznesu oraz przedsiębiorcy.

Wyniki badań pilotażowych pokazują, że umiejętności miękkie są niezbędne

Uzyskane wyniki badań pozwoliły na sformułowanie wniosków na temat roli umiejętności miękkich niezbędnych na współczesnym rynku pracy. Według respondentów przygotowane szkolenia udostępnione za pośrednictwem otwartej platformy edukacyjnej (OER) ESSENCE kompleksowo wypełniają lukę w materiałach szkoleniowych dostępnych na rynku. Wielu trenerów i nauczycieli akademickich zasygnalizowało, że w swojej karierze uniwersyteckiej mieli kontakt z materiałami dotyczącymi umiejętności miękkich, ale nie posiadały one tak ustrukturyzowanego i kompleksowego charakteru jak ESSENCE. Dodatkowo nie były one dostępne równolegle w tak wielu wersjach językowych.

Zestaw narzędzi ESSENCE obok tradycyjnych materiałów szkoleniowych (niezbędnych dla zbudowania podstaw wiedzy w zakresie umiejętności miękkich) obejmuje także: specjalistyczne kursy, studia przypadków, zestawy najlepszych praktyk, testy sprawdzające a także gry decyzyjne. Owa różnorodność form i tematyki, a przy tym interdyscyplinarność, stanowią niezwykle ważną cechę narzędzi opracowanych w ramach ESSENCE.

W wyniku pogłębionych wywiadów i w trakcie dyskusji ze studentami szkoleń zebrano opinie, które wskazują na brak wśród kandydatów do pracy kompetencji społecznych (komunikatywność, łatwość nawiązywania kontaktów, współpraca w grupie), organizacyjnych oraz kreatywnych (rozumianych jako innowacyjność a także generowanie nowych pomysłów i rozwiązań). Uczestnicy szkoleń podkreślili także wagę partnerstwa oraz pogłębionej współpracy pomiędzy uczelniami i biznesem w zakresie tworzenia rozwiązań dedykowanych tworzeniu programów ścieżek kształcenia dedykowanych kompetencjom biznesowym przyszłości.

Badania wykazały także, że polityki rekrutacyjne przedsiębiorstw również powinny zostać zmodyfikowane pod kątem roli, jaką obecnie w pracy odgrywają umiejętności miękkie. Pogłębione analizy dowodzą bowiem, że bardzo istotnym wsparciem w adaptacji w nowym środowisku pracy, a także nabywaniu nowych kwalifikacji są właśnie kompetencje miękkie. W oparciu o wyniki badań można więc stwierdzić, że umiejętności branżowe (nazywane twardymi) i umiejętności miękkie powinny nie tylko ze sobą koegzystować, lecz w wielu przypadkach zdolność do poprawnego wypełniania zadań i obowiązków jest funkcją posiadanych przez daną osobę umiejętności miękkich. Co więcej, istotna część z nich może zostać wzmacniana i rozwijana w procesie edukacji wykorzystującym dedykowane ku temu, odpowiednio opracowane narzędzia edukacyjne.

Wszyscy potrzebujemy treningu umiejętności miękkich

Studenci biorący udział w badaniu stwierdzili, że kształcenie w zakresie umiejętności miękkich jest tym aspektem studiów, który niestety nie jest doceniany w programach studiów. Tymczasem świadomość przyszłych uczestników rynku pracy jest na tyle duża, że sami dostrzegają oni u siebie deficyt tych umiejętności i potrzebę ich budowania oraz rozwijania. Co ciekawe, w opinii badanych studentów ich dotychczasowe doświadczenia dowodzą, że nauczyciele akademiccy także powinni odbyć szkolenie ESSENCE, aby zwiększyć swoje umiejętności miękkie. Studenci twierdzą bowiem, że kadrze akademickiej brakuje m.in. empatii oraz elastyczności poznawczej.

Zaprezentowane wnioski mogą stać się przesłanką do dalszych badań nad tematem umiejętności miękkich oraz ich roli w zatrudnialności absolwentów, przedsiębiorczości studenckiej oraz budowaniu przewagi na dynamicznie zmieniającym się rynku pracy. Dowodzą one nie tylko, że na naukę nigdy nie jest za późno, lecz także uzasadniają konieczność relatywnie częstego analizowania i dostosowywania modeli i ścieżek kształcenia do potrzeb dynamicznie zmieniającego się rynku.

The European Commission’s support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.