Lic. Sylwia Buksa

Studentka I roku studiów magisterskich na kierunku Dziennikarstwo i komunikacja społeczna ze specjalnością Grafika komputerowa w mediach. Prywatnie miłośniczka książek i podcastów, zainteresowana kaligrafią i sportami zimowymi.

Dostęp do rozrywki nigdy nie był łatwiejszy niż w XXI wieku. Filmy, seriale, przedstawienia teatralne, muzyka, książki – wszystkie są na wyciągnięcie ręki. Nie trzeba nawet wychodzić z domu, wystarczy kilka kliknięć w internecie. Do tej licznej grupy dóbr kultury dołączają, popularniejsze z każdym rokiem, podcasty.

Czym jest podcast?

Sama nazwa wzięła się prawdopodobnie z połączenia słów iPod i broadcast (z ang.: transmisja, przekaz). Podcast to forma internetowej publikacji dźwiękowej lub filmowej, dodawanej cyklicznie, w postaci odcinków i z możliwością subskrypcji. Dostępna do słuchania online lub pobrania „na później”. Podcast różni się od komercyjnych nagrań radiowych tym, że bardzo często jest amatorski.

Jak to się zaczęło?

Początki podcastingu sięgają roku 2000, jednak żywe zainteresowanie tym zjawiskiem pojawiło się nieco później, bo na przełomie 2004 i 2005 roku. Google Trends datuje pierwsze zapytania odnośnie słowa „podcast” na koniec września 2004. Wówczas liczba przypadków znajdowanych przez wyszukiwarkę oscylowała w granicach 500, a już rok później wyników było ponad sto milionów.

W Polsce podcasty pojawiły się w roku 2005. Za pierwszy polski podcast uznaje się, prowadzoną przez dwóch Włochów – Pierluigiego i Leonardo – audycję „Warsaw calling”. Natomiast „ojcem” polskiego podcastingu nazywa się Jacka Artymiaka. Jeszcze 10–15 lat temu podcasty były zjawiskiem niszowym, popularnym wśród wąskiej grupy audiofilów. Współcześnie cieszą się znacznie większą popularnością, ale na mówienie o liczbach jeszcze przyjdzie pora.

Nagrywać każdy może?

Podczas słuchania podcastów, łatwo zauważyć, że są one formą bardzo swobodną, z niewieloma ograniczeniami. Twórcy mogą tworzyć praktycznie w pełni niezależnie. Nikt nie odbiera im prawa do wygłaszania własnych opinii czy nawet przeklinania. Całkowita wolność sprawia, że wiele osób chętnie tworzy podcasty, a także prowadzi do ogromnej różnorodności tematycznej.

Na taką formę przekazu decydują się zarówno osoby popularne w mediach tradycyjnych jak i w internecie, szczególnie youtuberzy i blogerzy, ale też pasjonaci, fani niszowych dziedzin, którzy dotąd nie mieli nic wspólnego z mediami. Łatwość z jaką przychodzi dziś stworzenie i opublikowanie pliku audio oraz mnogość platform, służących do odsłuchu, stwarzają idealne warunki rozwoju dla podcasterów.

Omawiany format pozwala zarówno na przekazywanie wiedzy jak i dostarczanie rozrywki. Wyróżnić można podcasty poświęcone zagadnieniom lifestylowym, w których twórcy skupiają się na zdrowiu, odżywianiu, coachingu czy kreatywności. Można znaleźć wiele materiałów o tematyce technologicznej, naukowej i edukacyjnej czy kulturalnej. Bardzo popularną grupę stanowią podcasty kryminalne, które zazwyczaj są klimatycznymi opowieściami o zagadkowych, nierozwiązanych przestępstwach sprzed lat.

Dla każdego coś dobrego?

Skoro tematyka podcastów jest tak różnorodna, można zaryzykować stwierdzenie, że każdy znajdzie coś dla siebie. Nie oznacza to jednak, że wszyscy słuchają podcastów. Wyniki badania, przeprowadzonego w sierpniu 2019 r. przez Publicis Groupe, szacują, że ponad 1/4 polskich internautów, czyli na tamten moment około 7 milionów, słuchała już kiedyś audycji dostępnych w sieci. Prawie wszyscy słuchacze włączają je minimum raz w miesiącu, co sprawia, że zasięg miesięczny podcastów wynosi 27%. Tym samym Polska dorównuje europejskiej średniej w zakresie słuchania audycji internetowych.

Z obszernego badania polskich słuchaczy podcastów opracowanego dla Tandem Media z Grupy Radiowej Agory z 2019 roku wynika, że:

• 65 % spośród słuchaczy zaczęło korzystać z podcastów w ciągu ostatniego roku,
• prawie 1/3 respondentów śledzi jedną audycję,
• ponad 50 % osób słucha podcastów co najmniej raz w tygodniu.

Na świecie podcasty cieszą się jeszcze większą popularnością niż w Polsce i zdążyły już zdobyć wielu miłośników – szacuje się, że w roku 2018 było ich 800 mln, a prognozy na 2022 przewidują 1,5 mld słuchaczy.

Rosnąca popularność

Największym atutem podcastów jest ich dostępność. Słuchanie jest proste i wygodne – wystarczy smartfon, a dla chętnych jeszcze słuchawki. Na dodatek to słuchacz wybiera moment, w którym włącza podcast, nie musi się dostosowywać do harmonogramu, jak w przypadku radia. Można wykorzystać każdą wolną chwilę – w pociągu, autobusie, podczas sprzątania, w trakcie treningu. Te atuty podcastów dostrzegają także radiowcy, którzy coraz częściej udostępniają przeprowadzone wywiady i fragmenty swoich audycji w internecie.

Badania pokazują, że podcasty wygrywają z tradycyjnymi mediami pod względem wiarygodności i zawartych w nich interesujących treści – ponad 40% respondentów określa je jako „eksperckie”. Istotna jest również łatwość znalezienia materiału o interesującej nas tematyce. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że podcasty do swojej oferty wprowadzają największe muzyczne platformy internetowe, m.in. serwis Spotify, dzięki czemu dostęp do nich jest jeszcze wygodniejszy.

W 2020 roku po raz pierwszy twórcom podcastów zostały przyznane Nagrody Pulitzera, czyli najbardziej prestiżowe wyróżnienia w świecie dziennikarskim. W kategorii audio journalism zwyciężył zespół This American Life za odcinek o powstałych w Meksyku obozach dla emigrantów, próbujących dostać się do USA. Ta decyzja świadczy o rosnącym znaczeniu podcastingu, a także coraz wyższym poziomie merytorycznym udostępnianych treści.