Mgr Anna Lichtarska

Pełni obowiązki Dyrektor Centrum Badań i Usług Biomedycznych WSIiZ. Asystent w Katedrze Kosmetologii. Absolwentka kierunku Kosmetologia o specjalnościach Kosmetologia stosowana oraz Kosmetologia estetyczna oraz Odnowa biologiczna i wellness. Jest pracownikiem badawczo-naukowym w Kolegium Medycznym oraz opiekunem roku kierunku Kosmetologia. Pasjonuje się prawidłową pielęgnacja skóry twarzy i ciała, kosmetologią zabiegowa, estetyczną oraz trychologią.

Skóra stanowi barierę ochronną organizmu. Aby pełnić tę funkcję musi zachować swoją ciągłość. Gdy dochodzi do jej przerwania, następuje szereg procesów regeneracyjnych, które mogą prowadzić do pojawienia się blizn. Ich terapia jest czasochłonna i skomplikowana, ale warto się jej podjąć, ze względu na efekty, jakie możemy uzyskać podczas pracy z blizną.

Problem blizn występuje zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Często powodują one kompleksy, obniżają samoocenę i pewność siebie. Stąd tak istotna jest rola kosmetologów, fizjoterapeutów i lekarzy medycyny estetycznej w zwalczaniu omawianych defektów skórnych. Blizny mogą powstawać wskutek urazów termicznych, chemicznych oraz mechanicznych, a także po ustąpieniu stanów zapalnych występujących na skórze. Przyczyną może być na przykład zabieg chirurgiczny zakończony szyciem rany, zwykły uraz z przerwaniem ciągłości naskórka lub trądzik.

Jak powstaje blizna?

Blizny tworzą się najczęściej w skórze właściwej. Kształtują się one już podczas gojenia się rany, na którą składa się kaskada biologicznych reakcji. Natychmiast po przerwaniu ciągłości naskórka rozpoczyna się proces, który prowadzi do uzyskania hemostazy, której celem jest zahamowanie krwawienia i zachowanie fizjologicznych funkcji tkanek. Wyróżniamy cztery fazy regeneracji tkanki. Najpierw dochodzi do aktywacji układu krzepnięcia, co określa się mianem etapu zapalnego, który trwa od 1 do 4 dni. Naczynia krwionośne rozszerzają się i zwiększa się ich przepuszczalność, stąd widoczny jest rumień i obrzęk skóry. Następnie zachodzi faza proliferacyjna, czyli przebudowa tkanek. Napływające fibroblasty odpowiedzialne są za syntezę kolagenu. Tworzy się ziarnina, która wypełnia ubytki skóry. Kolejny etap następuje z rozpoczęciem procesu powstawania blizny (pomiędzy 6. a 10. dniem). Okres ten może trwać do kliku miesięcy, a nawet do roku (proces nazywa się dojrzewaniem blizny). W tym czasie tkanka ziarninowa przebudowuje się i zamienia się w tkankę włóknistą z uporządkowanym  kolagenem, przez co zwiększa się wytrzymałość skóry, która osiąga do 80% początkowej siły skóry zdrowej.

Celem tych procesów jest przywrócenie skórze fizjologicznych właściwości, jednak blizna znacznie różni się od tkanek zdrowych, otaczających ją. Zmianie ulega m.in. struktura i kolor. Ostatecznie, blizny charakteryzuje często głębokie położenie, cienka i mało elastyczna skóra.

Na przebieg gojenia się rany (oraz remodeling blizny) wpływa wiele czynników. Procesy te zależą m.in. od: wieku klienta (im młodszy klient, tym lepszy metabolizm komórkowy, więc procesy regeneracyjne i proces gojenia zachodzą efektywniej i szybciej), stanu zdrowia (jeśli organizm walczy ze stanami zapalnymi, chorobami współistniejącymi, zaburzeniami hormonalnymi – to procesy regeneracyjne zachodzą wolniej), uwarunkowań osobniczych (m.in. znacząca rola genetyki np. skłonność do powstawania keloidów). Ważny jest także styl życia, dieta, aktywność fizyczna czy odpowiednia ilość snu – te elementy mają ogromny wpływ na prawidłową regenerację ran. Znaczenie ma również samo umiejscowienie rany, jej głębokość, ukrwienie i pielęgnacja skóry.

Rodzaje blizn

Po urazie może powstać kilka rodzajów blizn. Wyróżnia się dwa główne: zanikowe (atroficzne) i przerostowe. Pierwsze charakteryzuje ubytek, który z czasem zastępowany jest tkanką łączną. Powstają poniżej poziomu zdrowej skóry, stąd atrofia zmiany. Najczęściej powstają przy stanach zapalnych skóry, w przebiegu trądziku lub ospy. Wyróżniamy trzy rodzaje blizn zanikowych: ice pick, rolling i boxcar. Pierwsze z nich to zmiany, które budową przypominają struktury podobne do wąskich sopli lodu. Rolling to blizny szerokie, jednak płytko umiejscowione. Blizny typu boxcar są płaskie, okrągłe lub owalne o ostrych podstawach.

Możliwości pracy z blizną

Seria zabiegów z użyciem promieniowania laserowego skutkuje minimalizacją lub likwidacją blizny. Światło wykorzystywane w laserze jest koherentne, monochromatyczne oraz skolimowane, stąd działa ono na konkretne chromofory, np. melaninę, gdy występują przebarwienia czy kolagen w przypadku blizn. Laser powoduje punktowe podgrzewanie tkanek, wskutek czego następuje kontrolowane uszkodzenie skóry. Uruchamiane są wówczas mechanizmy naprawcze i dochodzi do intensywnej regeneracji tkanek.

Mikrodermabrazja cechuje się mechanicznym ścieraniem naskórka. Wyróżnia się trzy rodzaje tego zabiegu: korundowa, diamentowa oraz tlenowa. Są one zalecane przy niwelowaniu blizn, w szczególności atroficznych, głównie potrądzikowych. Ukrwienie po mikrodermabrazji jest dużo lepsze, dzięki rozszerzaniu się naczyń krwionośnych pod wpływem mechanicznego drażnienia.

Peelingi chemiczne są często wykorzystywane przy korekcji zmian w obrębie skóry. Są stosunkowo mało inwazyjne, a często skuteczne. Wskutek ich działania następuje pobudzenie przemian komórkowych, złuszczenie naskórka, wygładzenie go i polepszenie wyglądu skóry. Skuteczność tego zabiegu zależy od głębokości występowania zmian. Do minimalizowania blizn potrądzikowych często wykorzystuje się kwas migdałowy, który wspomaga walkę z płytkimi zmianami, jednak jest rekomendowany u osób z cerą wrażliwą. Do blizn zaleca się także kwas glikolowy. Penetruje głębiej i szybciej, często stosowany jako substancja przeciwdziałająca starzeniu się. Kwas salicylowy także stosuje się w bliznach potrądzikowych, dodatkowo pomaga w zwalczaniu samego trądziku. Do redukcji blizn zanikowych zaleca się kwas TCA, czyli trójchlorooctowy – penetruje on w głąb skóry do różnych głębokości, w zależności od stężenia substancji, może docierać nawet do skóry właściwej, jednak stężenia powyżej 45% nie są rekomendowane, ze względu na ryzyko uszkodzeń tkankowych.

Mezoterapia mikroigłowa jest jedną z metod wykorzystywanych do regeneracji skóry. Zabieg prowadzi do powstania kontrolowanego stanu zapalnego, co stymuluje skórę, a dzięki mikroiniekcjom składniki aktywne, mogą wniknąć głębiej. Liczne badania wskazują na wysoką skuteczność i bezpieczeństwo metod z użyciem mezoterapii. Naruszona w mechaniczny sposób powłoka ciała daje sygnał skórze o zranieniu, przez co zaczyna się jej remodeling. W szczególności, w przypadku terapii blizn zanikowych, istotne znaczenie ma pobudzenie syntezy kolagenu. Ponadto, po regularnych sesjach zabiegowych, żywa warstwa naskórka pogrubia się, a brodawki skórne wydłużają się, dzięki czemu skóra jest bardziej odżywiona i ukrwiona, co wpływa na jej lepszy wygląd. Mezoterapię można łączyć z innymi zabiegami w celu wzmożenia efektów terapii. Często specjaliści dołączają do kuracji peelingi chemiczne czy laser. Należy jednak pamiętać o prawidłowej kolejności ich wykonywania. Połączenie tych metod skutkuje głębszą penetracją składników aktywnych i skuteczniejszym remodelingiem, co objawia się lepszymi efektami zabiegowymi.

W przypadku niwelowania blizn przerostowych oraz bliznowców stosuje się nieco inne metody. Są to działania polegające na terapii zimnem (np. krioterapia) lub na ucisku na tkanki (np. presoterapii). Wykorzystuje się również maści silikonowe, a także glikokortykosteroidy. Ważnym jest, aby tkanka ta nie stała się twarda i zbita. Natomiast, gdy specjalista ma do czynienia z taką tkanką – należy różnymi metodami doprowadzić do jej zmiękczenia.

Podsumowanie

Terapia blizn jest możliwa, jednak uważa się ten proces za bardzo czasochłonny i nie zawsze dający maksimum satysfakcji. Mimo to, często udaje się zniwelować problem w mniejszym lub większym stopniu.

Kosmetologia przewiduje wiele form mobilizacji blizn, jednak każda blizna wymaga indywidualnego podejścia. Niemniej jednak, ogromne znaczenie w przypadku skuteczności zabiegów ma czas od powstania blizny oraz jej rodzaj. Licznie występujące metody najefektywniej niwelują blizny zanikowe. Najczęściej wykorzystuje się manualną mobilizację blizny, techniki laserowe, mezoterapię mikroigłową, ale także eksfoliację kwasami oraz złuszczanie mechaniczne.