Copernicus Center Press to prestiżowe wydawnictwo, którego współzałożycielem jest Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. W ostatnim czasie w jego ramach zostały wydane kolejne interesujące publikacje.
Peter Godfrey-Smith, Inne umysły. Ośmiornice i prapoczątki świadomości.
Mimo że ssaki i ptaki są powszechnie uważane za najmądrzejsze stworzenia na Ziemi, najnowsze badania dowodzą, że wyższa inteligencja pojawiła się na bardzo odległej gałęzi drzewa życia. Mowa o głowonogach, a przede wszystkim ośmiornicach, jednych z najbardziej zadziwiających zwierząt zamieszkujących oceany.
Są inteligentne, ciekawskie, mają zdolność uczenia się, odróżniania kształtów i rozpoznawania ludzi. Potrafią odkręcić słoik, pluć w żarówkę, by zgasić światło, znaleźć wyjście z labiryntu i brawurowo uciec z niewoli. W zdolności do kamuflażu nie mają sobie równych; w ciągu niespełna sekundy mogą upodobnić się do koralowca, kępki wodorostów czy piaszczystego morskiego dna. Jak to możliwe, że stworzenia obdarzone takimi zdolnościami wyewoluowały w linii tak radykalnie różnej od naszej?
Peter Godfrey-Smith zabiera nas w podróż przez oceany – zarówno te współczesne, jak i archaiczne – w poszukiwaniu prapoczątków świadomości. Opierając się na najnowszych badaniach naukowych oraz własnych podwodnych obserwacjach, odkrywa tajemniczy i fascynujący świat innych umysłów, pozwalając nam zrozumieć naturę naszych własnych.
Marc Bekoff, Jessica Pierce, Dzika sprawiedliwość. Moralne życie zwierząt
Czy zwierzęta są zdolne do empatii, traktują się fair, współpracują i pomagają sobie nawzajem w kłopotach? Krótko mówiąc, czy zwierzęta przejawiają inteligencję moralną?
Najnowsze badania naukowe rozbijają ustalone granice między ludźmi i zwierzętami zmuszając nas do poszerzenia horyzontów i rewizji przestarzałych stereotypów dotyczących tego, co zwierzęta mogą, a czego nie mogą myśleć, robić i czuć.
Marc Bekoff i Jessica Pierce łącząc wieloletnie doświadczenie i badania z zakresu poznania dowodzą, że zwierzęta posiadają szeroki repertuar zachowań moralnych. Nie tylko wykazują się poczuciem sprawiedliwości i wzajemności, ale też są zdolne do ufności, wybaczania i empatii.
Dzika sprawiedliwość przedstawia nie tylko aktualny stan wiedzy, lecz także prowokuje do przemyślenia naszych relacji ze zwierzętami i naszych wobec nich obowiązków.
Michał Heller, Ważniejsze niż Wszechświat
Wielkie Pytania nigdy nie milkną całkowicie….
Dlaczego w ogóle coś istnieje? Dlaczego to „coś” jest Wszechświatem? Czy da się wyzwolić z niewoli czasu? Czy istnienie zła w historii Wszechświata da się jakoś usprawiedliwić?
W swojej najnowszej książce Michał Heller zastanawia się nad wielkimi zagadnieniami, jakie stawia Wszechświat i nasza własna egzystencja, sięgając do szerokiego zaplecza rozmaitych działów nauki, dociekań filozoficznych, analiz teologów i różnych myślicieli. Autor przedstawia własną wizję świata dowodząc, że Wielkie Pytania zawierają w sobie także cień odpowiedzi – na pytanie, kim jest ten, kto pyta.
Tadeusz Pabjan, Świat najlepszy z możliwych? O dobroci Boga i pochodzeniu zła
Jeśli Bóg istnieje, i jeśli – jak na Boga przystało – jest dobry i wszechmocny, to zło obecne w stworzonym przezeń świecie staje się zagadką, która bezwzględnie domaga się wyjaśnienia.
Czy dobry i zarazem wszechmocny Bóg w ogóle może pozwalać na zło? A jeśli pozwala, to czy na pewno jest dobry, i czy na pewno jest wszechmocny?
Nie ma łatwej odpowiedzi na pytanie o przyczynę zła. Dla tych, którzy wierzą w dobrego i wszechmocnego Boga, znalezienie tej odpowiedzi jest szczególnie trudne. Świat powołany do istnienia przez Stwórcę naznaczony jest bowiem piętnem cierpienia, które stawia pod znakiem zapytania prawdę o Jego dobroci i Jego wszechmocy. Czy jednak Bóg rzeczywiście mógł stworzyć świat bardziej doskonały niż ten, który stworzył? Świat, w którym w ogóle nie byłoby zła? Wiele wskazuje na to, że nie. Ale wcale nie jest oczywiste to, iż uzasadniony jest optymizm Leibniza, który dowodzi, że żyjemy w najlepszym z możliwych światów, i że bez obecnego w nim zła nie byłby to już świat najlepszy.
Andrzej Biłat, Metaontologia. O naturze pojęć i teorii ontologicznych
Ontologia jest teorią bytu, a więc wszystkiego, co istnieje. Metaontologia jest refleksją nad naturą i metodą ontologii. Dwie kwestie są w tej refleksji kluczowe: w jaki sposób możemy przekonać się, że dane pojęcie jest dobrze określonym pojęciem ontologicznym? I w jaki sposób możemy przekonać się, że dana teoria jest dobrą teorią ontologiczną?
Analiza tych i pokrewnych zagadnień stanowi główną treść książki. Jej najważniejszym rezultatem jest sformułowanie pewnej całościowej koncepcji wywodzącej się z jednej strony z tradycyjnej idei ontologii, a z drugiej strony – z niektórych metafilozoficznych i metanaukowych idei Gottloba Fregego, Jana Łukasiewicza, Willarda Van Ormana Quine’a, Petera Strawsona i Karla Poppera.
John D. Barrow, Nowe Teorie Wszystkiego. W poszukiwaniu ostatecznego wyjaśnienia
Czy kiedykolwiek uda nam się odkryć jedną teorię naukową, która będzie w stanie wyjaśnić wszystko, co już się wydarzyło, i wszystko, co dopiero się wydarzy, na każdym poziomie Wszechświata?
Poszukiwania Teorii Wszystkiego – klucza do poznania wszelkich tajemnic Wszechświata – stały się celem najbardziej ekscytujących projektów badawczych. Jak może wyglądać taka teoria? Co oznaczałoby jej odkrycie? I jak blisko jej znalezienia jesteśmy?
W Nowych Teoriach Wszystkiego John D. Barrow opisuje pomysły i kontrowersje dotyczące ostatecznego wyjaśnienia. Prowadzi nas przez najnowsze koncepcje: od M-teorii superstrun, multiwersu czy spekulacji opisujących świat jako program komputerowy po nowatorskie podejście do obliczeń i złożoności. Pozwala nam spojrzeć na problemy stojące przed naukowcami poszukującymi Teorii Wszystkiego od strony fizyki, astronomii, kosmologii, filozofii, matematyki, logiki, biologii, historii czy religii, dzięki czemu otrzymujemy pełny obraz i dowiadujemy się, dlaczego dotąd nie udało nam się dotrzeć do ostatecznego rozwiązania.
To pasjonująca lektura, która niezmiennie wstrząsa naszym rozumieniem otaczającej rzeczywistości i wykazuje powszechnie występujące luki w naszej wiedzy o tym, czego częścią sami jesteśmy.
Ponadto polecamy nowości wydawnicze Copernicus Centre Press na miesiąc października.
Guy Consolmagno SJ, Paul Mueller SJ, Czy ochrzciłbyś kosmitę?…oraz inne pytania ze skrzynki mailowej astronomów Obserwatorium Watykańskiego
Czy wiara i nauka stoją do siebie w opozycji, czy też może wzajemnie się uzupełniają? Czy w świetle najnowszych odkryć naukowych opis stworzenia świata przestawiony w Księdze Rodzaju ma sens? O co naprawdę chodziło w sporze Kościoła z Galileuszem? Czym była Gwiazda Betlejemska? Dlaczego Pluton przestał być planetą? W jaki sposób rozumieć początek i koniec wszechświata? A także – jak wiara katolicka traktuje kwestię chrztu istot pozaziemskich?
Na te i inne pytania starają się udzielić odpowiedzi dwaj jezuici, brat Guy Consolmagno, astrofizyk i dyrektor Watykańskiego Obserwatorium Astronomicznego, oraz jego zastępca, ojciec Paul Mueller, historyk i filozof nauki. W książce Czy ochrzciłbyś kosmitę, napisanej w formie pasjonującego dialogu zabarwionego sporą dawką niebanalnego humoru, autorzy podejmują interesujące i ważne zagadnienia, analizując je zarówno z religijnego, jak i naukowego punktu widzenia.
Pozycja ta z pewnością okaże się niezwykle interesującym i cennym przewodnikiem dla wszystkich, którzy poszukują odpowiedzi na pytania pojawiające się na styku nauki i religii.
Ètienne Klein, Podróże z Albertem Einsteinem
Étienne Klein, francuski fizyk i filozof nauki, wyruszył w podróż po Europie śladami Alberta Einsteina, zatrzymując się w czasach i miejscach, które stały się punktami zwrotnymi w losach genialnego uczonego: Aarau, gdzie szesnastoletni Einstein dumał nad tym, co by było, gdyby dosiadł okrakiem promienia światła; Zurych, gdzie w 1901 r. uzyskał dyplom inżyniera i zaczął pasjonować się fizyką doświadczalną; Berno, gdzie pracując w Federalnym Urzędzie ds. Własności Intelektualnej opublikował pięć artykułów, w tym jeden na temat szczególnej teorii względności, który zrewolucjonizował pojmowanie stosunków między czasem a przestrzenią; Praga, gdzie w 1912 r. w jego umyśle pojawiła się idea, że grawitacja zakrzywia tor światła, będąca zalążkiem ogólnej teorii względności. A potem Bruksela, Antwerpia i wreszcie Coq-sur-Mer, gdzie w 1933 r. spędził kilka miesięcy przed wyjazdem do Stanów Zjednoczonych. Wyjazdem na zawsze.
W tej drodze od wygnania do wygnania, jaka naznaczyła życie Alberta Einsteina, portem, w którym zacumował na stałe, była fizyka. Od dzieciństwa pozostał też wierny sztuce zadawania pytań. Był tajemnicą, do której Étienne Klein podchodzi z tkliwością i podziwem.
Bartosz Brożek, Umysł prawniczy
Jak myśli prawnik? Czy istnieje intuicja prawnicza? Czy prawnik potrzebuje wyobraźni? Dlaczego prawo jest abstrakcyjne?
Myślenie prawnicze od wieków stanowi wyzwanie dla teoretyków prawa i filozofów. Nie sposób się temu dziwić, zważywszy na rolę, jaką prawo odgrywa w organizowaniu życia społecznego i jako gwarant naszych wolności. Na czym jednak polega myślenie w prawie? Czym różni się od rozumowań, które przeprowadzamy w innych dziedzinach refleksji i w życiu codziennym? Jakie są jego granice? Czy prawnikowi „wolno mniej“ niż matematykowi czy biologowi? Kiedy decyzje prawne uznać możemy za uzasadnione?
W Umyśle prawniczym Bartosz Brożek próbuje odpowiedzieć na te i inne pytania. Posiłkując się analizami filozoficznymi i najnowszymi ustaleniami nauk kognitywnych przekonuje, że myślenie w prawie polega na ścisłym współdziałaniu trzech narzędzi poznawczych: intuicji, wyobraźni i języka. Ta nowatorska koncepcja prowadzi do ważnych pytań o granice interpretacji prawa, racjonalność w prawie i cele edukacji prawniczej.
Marcin Rządeczka, Problematyka metafizyczna we współczesnych naukach biologicznych
Nauka od dawna nie jest już prostym rozszerzeniem zdroworozsądkowego obrazu świata. Nagromadzenie materiału empirycznego i poziom abstrakcji, z jakim zmierzyć się musi nie tylko adept czy amator nauk przyrodniczych, lecz nawet przeciętny konsument nauki i jej zdobyczy, sprawiają, że potrzeba filozofii jest dziś paradoksalnie równie silna, jak była przed laty na greckiej agorze. Potrzeba ta dotyczy nie tylko „filozofii w nauce”, którą uznawać można za integralny aspekt twórczej działalności badawczej, lecz także filozofii w jej funkcji podstawowej, tj. jako źródła fundamentalnych pytań o charakter praw przyrody, ontologiczną złożoność świata czy poznawalność niektórych jego elementów.
Nauki biologiczne obfitują niewątpliwie w liczne pytania filozoficzne o daleko idących konsekwencjach światopoglądowych. Czy istnieją specyficznie biologiczne prawa przyrody? Czy gatunki lub geny należą do zbioru bytów realnych? Czy mówienie o celowości w sferze przyrody ożywionej ma jeszcze jakiś nietrywialny sens? Czy zjawiska biologiczne naświetlić mogą przyczyny, ze względu na które historia ludzkości obrała taki, a nie inny tor? Czy oprócz czasu fizycznego oraz zależnego od umysłu trwania istnieje jeszcze jakiś biologiczny aspekt czasowości?
Niniejsza książka nie jest bynajmniej wyczerpującą próbą odpowiedzi na te pytania, lecz raczej skromnym przyczynkiem do szkicu możliwej drogi, którą obrać można, wkraczając do biologii z pewną dozą filozoficznie ugruntowanego entuzjazmu poznawczego.
