Polska z pewnością nie jest państwem totalitarnym ani dyktaturą, nie jest też już jednak klasyczną demokracją konstytucyjną. W funkcjonowaniu państwa istnieje coraz więcej elementów demokracji fasadowej – uważa prof. Aleksander Hall. Jak podkreśla były opozycjonista: Znajdujemy się na drodze prowadzącej od demokracji do autorytaryzmu. Wykład otwarty prof. Halla „Zainfekowana demokracja” otworzył kolejną powakacyjną edycję cyklu „Przybij piątkę nauce”.
Prof. Aleksander Hall podczas wykładu zdiagnozował najpoważniejsze i najczęstsze zagrożenia dla ustroju demokratycznego, takie jak: nieodpowiedzialność i populistyczne zapędy klasy politycznej czy brak kontroli ze strony obywateli. Jako przykład drastycznej porażki demokracji podał Niemcy w roku 1932: podczas dwukrotnych wyborów parlamentarnych społeczeństwo oddało dużą część swoich głosów na partię NSDAP. Nawet elity tego państwa spodziewały się wówczas, że przejęcie władzy skłoni Adolfa Hitlera do większej odpowiedzialności i ograniczy jego radykalizm, tymczasem niebawem to Hitler zamienił demokrację na rządy autorytarne.
Prof. Aleksander Hall zwrócił uwagę na mechanizmy osłabiające demokrację, które bardzo wyraźnie widać obecnie w Polsce. Są to: koncentracja coraz większej władzy w jednym ośrodku decyzyjnym, dążenia do podporządkowania sędziów i sądów władzy wykonawczej (jeśli sędziowie będą się bać rozstrzygać bezstronnie – to jakie szanse w starciu z władzą będzie miał zwykły obywatel?), zawłaszczanie przez jedną partię instytucji państwowych, które powinny mieć charakter publiczny (spółki skarbu państwa, służba cywilna), oraz ingerencja w działalność mediów (zamiana mediów publicznych na partyjne oraz zakusy zawłaszczenia mediów prywatnych).
Zdaniem prof. Halla powolna erozja mechanizmów demokratycznych i stopniowe ograniczanie działalności i kompetencji instytucji demokratycznych jest bardzo groźne – sprawia bowiem, że społeczeństwo przyzwyczaja się do zmieniającej się sytuacji. Nie ma też wówczas jednego granicznego momentu, który mógłby sprawić, że ludzie chcący bronić demokracji wyjdą na ulice. Zdaniem wykładowcy obroną przed zagrożeniami dla demokracji są nasza wspólna odpowiedzialność, świadomość i zaangażowanie. Każdy i każda z nas ma jakąś przestrzeń obowiązku, nie można być biernym.
Prof. Aleksander Hall odpowiadał także na pytania słuchaczy, dotyczyły one między innymi Brexitu, możliwości wyjścia Polski z Unii Europejskiej oraz przyczyn niskiej frekwencji. Były opozycjonista zwrócił uwagę, że jest w stanie wyobrazić sobie scenariusz, że Polska pozostając formalnie w Unii Europejskiej jest de facto izolowana na arenie międzynarodowej a możliwości manewru państwa polskiego są w polityce zagranicznej mocno ograniczone.
Wykład „Zainfekowana demokracja” prof. Aleksandra Halla można zobaczyć TUTAJ.
Dr hab. Aleksander Hall, prof. WSIiZ to doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce w Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Profesor w Katedrze Nauk o Polityce i Administracji WSIiZ, profesor honorowy naszej Uczelni. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół: historii i polityki Francji oraz polskiej myśli politycznej. Brał udział w obradach Okrągłego Stołu, w latach 1991-1993, 1997-2001 sprawował mandat poselski. Był także ministrem w rządzie Tadeusza Mazowieckiego.
O projekcie „Przybij piątkę nauce”
W ramach projektu „Przybij piątkę nauce” Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie udostępnia materiały filmowe oraz audio, zawierające relacje z kilkudziesięciu zrealizowanych wykładów i spotkań otwartych. Wszystkich zainteresowanych zapraszamy w 3. środę każdego miesiąca do udziału w spotkaniach, które – mamy nadzieję – są znakomitym instrumentem dyfuzji wiedzy i popularyzacji nauki.
