Dr Joanna Świętoniowska

Dyrektor Centrum Zaawansowanych Technologii Dydaktycznych. Jej zainteresowania naukowe ukierunkowane są na problematykę związaną z zarządzaniem projektami, przedsiębiorczością oraz wykorzystaniem grywalizacji oraz gier planszowych w edukacji. Kierownik projektów krajowych i międzynarodowych (w tym projektów z rodziny BEAST skoncentrowanych na innowacyjnych rozwiązaniach w zakresie budowania świadomości zawodowej studentów). Prywatnie entuzjastka gier planszowych, dobrej książki i wszystkiego co związane ze słoneczną Italią, z pasją tworząca w swoim domu Polish jungle.

Dr inż. Jacek Jakieła

Specjalizuje się w metodykach analizy i projektowania innowacyjnych produktów cyfrowych. Współpracuje z firmami projektując rozwiązania informatyczne wspierające cyfryzację biznesu, które mogą być wykorzystane w charakterze broni strategicznej. Pomysłodawca i wykonawca projektów w zakresie metod, technik i narzędzi wspierających studentów w odkrywaniu ich świadomości zawodowej. Prywatnie nadopiekuńczy ojciec (2 synów), miłośnik dobrej literatury popularnonaukowej oraz pasjonat zdrowego stylu życia, który świetnie zna w teorii, ale bardzo mu go brakuje w życiu codziennym.

Wielu z nas rozpoczyna kolejny dzień w miejscu pracy z poczuciem, że to co robimy nie pozwala nam się w pełni realizować. Często uświadamiamy to sobie zbyt późno, już po zakończeniu formalnej edukacji i otrzymaniu, jak nam się początkowo wydawało upragnionego stanowiska. Nie musi tak być! Spełnienie zawodowe wymaga ciągłego poszukiwania źródeł satysfakcji oraz wprowadzania zmian w osobistym modelu biznesowym w oparciu o zainteresowania, pasję i aktualne wymagania rynku pracy. Jak to zrobić? Mamy na to sposób!

Planowanie kariery zawodowej studentów to „problem złośliwy”

Proces rozwoju kariery jest często określany terminem „złośliwy” (ang. Wicked Problem). Stopień trudności „złośliwych problemów” nie wynika z dających się wyróżnić przesłanek, ale z jednoczesnego występowania współzależnych i wzajemnie oddziałujących przyczyn, pochodzących z wielu różnych źródeł. Przy planowaniu kariery nie ma gotowych rozwiązań, które mogłyby być wykorzystane jako uniwersalny szablon postępowania.

Rozwój kariery wymaga ciągłego podejmowania prób i określania kierunków dalszych działań w oparciu o obecną sytuację, której specyfika jest powiązana z konkretną osobą, stanem jej wiedzy, umiejętności i aktualnych zainteresowań oraz sytuacją na rynku pracy. Aby być spełnionym zawodowo nie wystarczy profesjonalna realizacja zadań, dodatkowo powinno nam to sprawiać przyjemność. W sytuacji idealnej zadania wykonywane w miejscu pracy na określonym stanowisku są mocno powiązane z pasją i zainteresowaniami.

Profesor Seligman, twórca „Psychologii pozytywnej”, w swoich badaniach zauważył, że ludzie odczuwający najwięcej szczęścia w życiu to tacy, dla których praca stanowi ich powołanie. W takiej sytuacji pojawiają się stany emocjonalne dające poczucie szczęścia.

Postawa przedsiębiorcza a rozwój kariery zawodowej

Rozwój kariery wymaga również postawy przedsiębiorczej. W tym kontekście określenie „przedsiębiorczy” pochodzące od francuskiego słowa entreprendre, oznacza „dążenie do…”. W przypadku rozwoju kariery zawodowej chodzi o ciągłe podejmowanie prób w zakresie lepszego zrozumienia swoich zainteresowań i pasji oraz ich powiązań z posiadaną wiedzą, umiejętnościami, zdolnościami oraz predyspozycjami charakterologicznymi. Jest to szczególne, jednoosobowe przedsięwzięcie (ang. One-Man-Enterprise), którego realizacja powinna uwzględniać aktualne wymagania rynku pracy. Do niedawna teoria przedsiębiorczości bazowała na podejściu, którego podstawowym elementem jest biznesplan.

Logika działania polegała na wcześniejszym przygotowaniu biznesplanu a następnie, po zgromadzeniu potrzebnych funduszy, jego realizacji (ang. Plan & Execute). W ostatnich latach dobrze widoczna jest zmiana paradygmatu. Jak pokazuje praktyka, dużo lepiej sprawdza się podejście bazujące na „myśleniu w kategoriach modelu biznesowego” (ang. Business Model Mindset), które wspiera działania w zakresie prototypowania, testowania i ciągłego ulepszania (ang. Prototype, Test & Revise) modelu biznesowego.

Wybór między „mapą” a „kompasem”

Odniesienie tej logiki działań do planowania kariery pokazuje, że rozwój danej osoby powinien być kierunkowany nie „mapą” tylko „kompasem”. Inaczej niż „mapa”, pokazująca całą drogę do celu, kompas pozwala na szybkie określenie kierunku podejmowanych działań w kontekście aktualnego osobistego modelu biznesowego.

Rolę takiego „kompasu” może odgrywać metodyka rozwoju kariery i indywidualizacji ścieżki kształcenia, której elementy są opracowywane w kilku projektach realizowanych przez Centrum Zaawansowanych Technologii Dydaktycznych WSIiZ.

Fundamentem tych projektów jest założenie, że ciągłe odkrywanie, eksperymentowanie i ulepszanie osobistego modelu biznesowego może być skutecznie realizowane z wykorzystaniem szkieletu Design Thinking. Z kolei myślenie w kategoriach modelu biznesowego będzie wspierane przez technikę Kanwy Osobistego Modelu Biznesowego, wraz z odpowiednio dobranymi technikami pomocniczymi i scenariuszem postępowania.

Bestie na rynku pracy – projekty z rodziny „BEAST”

Centrum Zaawansowanych Technologii Dydaktycznych WSIiZ realizuje obecnie trzy międzynarodowe projekty – BEAST (BE Aware Student), OMNI-BEAST (OMNI–BE Aware Student) oraz DYLMIC – których celem jest opracowanie i wdrożenie autorskiego podejścia do planowania kariery zawodowej studentów oraz indywidualizacji ścieżki kształcenia.

Z metodyki ​​mogą korzystać zarówno studenci jak i pracownicy uczelni – studenci przy planowaniu ścieżki kształcenia ściśle skorelowanej z założonym kierunkiem rozwoju zawodowego, nauczyciele akademiccy przy planowaniu treści swoich zajęć ukierunkowanych na najistotniejsze wymagania rynku pracy, a kadra zarządcza uczelni przy projektowaniu programów studiów dla atrakcyjnych rynkowo profili absolwentów. Pracownicy Biur Karier i doradcy zawodowi, mogą wykorzystać opracowane kanwy osobistych modeli biznesowych dla konkretnych zawodów w charakterze modelu odniesienia podczas konsultacji prowadzonych dla studentów. Dzięki temu będą mogli skutecznie pomagać w określeniu w jaki sposób studenci powinni się rozwijać, aby spełnić wymagania rynku pracy, zbudować odpowiednie kompetencje lub zdecydować o kierunkach rozwoju, które są szczególnie ważne dla ich tożsamości zawodowej. Przykładowa kanwa osobistego modelu biznesowego dla stanowiska Inżynier sieci została przedstawiona poniżej.

Design Thinking, Designing Your Life oraz Business Models Generation

Szkieletu pojęciowego dla opracowywanej metodyki dostarczają zaadaptowane do potrzeb ww. projektów metody i techniki z takich podejść jak: Design Thinking, Designing Your Life oraz Business Models Generation. Każde z tych podejść jest źródłem wartości dodanej i jest niezbędne do stworzenia kompleksowego i samowystarczalnego rozwiązania.

Szkielet Design Thinking wsparty zestawem narzędzi i technik (m.in. kanwa osobistego modelu biznesowego) stanowi skuteczne podejście, które można zastosować w rozwoju zawodowym kierunkowanym wymaganiami rynku pracy i przyszłego stanowiska. Design Thinking zapewnia ramy dla poszukiwań i rozwijania własnej ścieżki kształcenia oraz kariery zawodowej i pomaga studentom w refleksji pozwalającej na lepsze zrozumienie swoich zainteresowań oraz pasji, zdefiniowaniu tożsamości zawodowej, generowaniu pomysłów związanych z przyszłym zawodem, prototypowaniu osobistych modeli biznesowych oraz testowaniu dokonanych wyborów.

Zastosowanie technik z podejścia Designing Your Life (m.in. kompas dobrostanu, dziennik dobrych chwil, plan odysei, koło wsparcia) pozwala studentom i absolwentom odkrywać swoje zasoby osobiste i zaprojektować ścieżkę kariery dostosowaną do wymagań rynku pracy, ale jednocześnie spójną z ich osobistymi potrzebami (zainteresowaniami, pasją, osobowością, zdolnościami).

Podejścia Business Model You i Business Model Canvas zostały dostosowane do potrzeb planowania ścieżki kształcenia oraz kariery zawodowej studentów. W ramach projektów utworzono wzorcowe kanwy osobistych modeli biznesowych dla wybranych zawodów przyszłości z branży IT. Zostały one przygotowane w oparciu o wymagania rynku pracy. Katalog kanw zawodów przyszłości może być wykorzystany w procesie opracowywania atrakcyjnych rynkowo profili absolwentów dla kierunków oferowanych przez uczelnię.

Katalog Kanw Kariery w branży IT, innowacyjne szkolenie oraz poradnik

Wśród rezultatów projektu BEAST znalazł się „Katalog Kanw Kariery w branży IT” oraz program i treści dydaktyczne dla innowacyjnego szkolenia „Model Biznesowy Ja – specjalista IT z pasją. Jednym z rezultatów projektu NAWA jest Skrzynka narzędziowa celowego rozwoju studenta. W projekcie OMNI-BEAST rozpoczęto prace nad kompleksowym wsparciem dla nauczycieli akademickich w zakresie tworzenia kanw osobistych modeli biznesowych dla zawodów, dla których wymagania rynkowe są powiązane z przekazywanymi w trakcie zajęć treściami. Jest to zbiór dobrych praktyk, które docelowo przyjmą formę poradnika (ang. Job Position Canvanizing Body of Knowledge (JPCBoK)) opisującego obszary wiedzowe, typowe zadania,

role osób zaangażowanych w proces tworzenia modelu odniesienia zawierającego aktualne wymagania rynku pracy oraz zbiór technik, metod i narzędzi. Kluczowe obszary wiedzowe zostały przedstawione na rysunku.

Każdy z ww. projektów dostarcza rezultatów, które po połączeniu utworzą spójną całość w postaci zunifikowanej metodyki rozwoju kariery zawodowej, indywidualizacji ścieżki kształcenia i zarządzania procesami dydaktycznymi uczelni. Nie od dzisiaj wiadomo przecież, że dobrze zaplanowane procesy dydaktyczne pozwalają na kształcenie świadomych swojej tożsamości zawodowej i dobrze przygotowanych pod kątem wymagań rynku pracy absolwentów. Spełnieni zawodowo absolwenci i zadowoleni pracodawcy to główne motywacje realizacji projektów z rodziny „BEAST”.