![](https://wsiz.edu.pl/wp-content/uploads/2023/06/My-project-1-2023-06-21T121419.833.png)
lic Sandra Mika
Absolwentka Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie na kierunku Dietetyka o specjalnościach: poradnictwo dietetyczne oraz dietetyka sportowa. Studia ukończyła otrzymując tytuł Absolwenta Roku.Obecnie Studentka studiów II stopnia na kierunku Dietetyka na Uniwersytecie Rzeszowskim. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół dietoterapii w zaburzeniach układu sercowo-naczyniowego. Pasjonatka propagowania wiedzy o żywności wysokiej jakości.
Choroba Alzheimera z dietetycznego punktu widzenia
Zacznijmy od podstaw – czym jest choroba Alzheimera? Jakie są szanse, że dotknie nas lub kogoś z naszego otoczenia? Czy mamy wpływ na jej rozwój?
Choroba Alzheimera
- jest zwyrodnieniową, nieuleczalną i postępującą chorobą ośrodkowego układu nerwowego,
- jest jedną z neurodegeneracyjnych chorób dotykających głównie osoby starsze (po 65 roku życia) ALE! wystąpić może także dużo, dużo wcześniej,
- może rozwijać się w ukryciu nawet przez 20 lat przed pierwszymi objawami funkcji poznawczych oraz ubytkiem neuronów,
- pacjenci z chorobą Alzheimera stopniowo tracą funkcje poznawcze, aż do schyłku końcowej fazy choroby, charakteryzującej się całkowitą utratą kontroli nad funkcjami organizmu.
![](https://wsiz.edu.pl/wp-content/uploads/2023/06/1-3.png)
Porównanie zdrowego mózgu o prawidłowej budowie do mózgu osoby chorej
Jak powstaje choroba Alzheimera?
Choroba Alzheimera jest procesem, w którym dochodzi do patologii odkładania się białka amyloidowego w mózgu. Innymi znaczącymi zmianami, które przyczyniają się do powstawania choroby, są kwasochłonne ciałka Hirano, które zawierają aktynę i zwyrodnienie ziarnisto- wodniczkowe. Zmiany te prowadzą do obumarcia neuronów, co prowadzi do zaniku połączeń międzyneuronalnych, na skutek czego poziom substancji przekaźnikowych (głównie acetylocholiny) znacznie spada. Acetylocholina odgrywa podstawową rolę w procesach pamięci.
Choroba Alzheimera może także powstać na skutek zaburzeń ukrwienia OUN – tzw. otępienie naczyniopochodne.
Zaburzenia ukrwienia OUN, które mogą wpływać na powstanie choroby Alzheimera:
- zawał mózgu,
- zaburzenia rytmu serca,
- nadciśnienie tętnicze,
- zmiany miażdżycowe tętnic doprowadzających krew do mózgu,
- krwotoki śródmózgowe lub podpajęczynówkowe,
- zapalenie tętnic.
Obecność zmian naczyniowych u chorych z chorobą Alzheimera przyspiesza postęp choroby.
Objawy choroby Alzheimera
Początkowe zaburzenia pamięci:
- trudności w przyswajaniu nowych faktów,
- trudności w formułowaniu myśli i w doborze słów,
- unikanie kontaktu z innymi osobami.
Stopniowe zaburzenia funkcji poznawczych:
- brak zdolności planowania,
- zaburzenia orientacji w przestrzeni (osoba chora zapomina gdzie się znajduje),
- zaburzenia mowy,
- agresja, pobudzenie.
Spore otępienie:
- brak kontroli nad zwieraczami,
- utrata świadomości (osoba chora traci kontakt z otoczeniem).
Przechodząc do kwestii dietetycznych…
![](https://wsiz.edu.pl/wp-content/uploads/2023/06/1-4.png)
W leczeniu choroby Alzheimera odpowiedni sposób żywienia jest bardzo ważnym elementem zapobiegającym oraz wspomagającym leczenie tych chorób. Zbilansowana dieta zwiększa skuteczność działania stosowanych leków oraz zapewnia utrzymanie odpowiedniej masy ciała i stanu odżywienia organizmu, dzięki czemu może zwolnić i złagodzić przebieg choroby.
Dieta osób chorujących na chorobę Alzheimera powinna być zgodna z zasadami racjonalnego odżywiania osób w starszym wieku. Powinno się dostarczać odpowiednią ilość energii, która jest niezbędna do utrzymania właściwej masy ciała i dobrego stanu zdrowia.
Badania wykazały pozytywny wpływ stosowania diety MIND – lepsze wyniki w testach poznawczych oraz mniejsze ryzyko rozwoju choroby Alzheimera.
Dysfagia w chorobie Alzheimera
I znowu zacznijmy od teorii…
Dysfagia – zaburzenie polegające na utrudnionym przechodzeniu pokarmu z jamy ustnej do przełyku (dysfagia górna) lub z przełyku do żołądka (dysfagia dolna).
![](https://wsiz.edu.pl/wp-content/uploads/2023/06/Depositphotos_636221176_XL.jpg)
Dysfagia jest:
- jednym z częstszych zaburzeń żywienia pojawiających się u osób chorych na Alzheimera w ostatnim stadium choroby,
- u osób z chorobą Alzheimera jest efektem uszkodzeń układu nerwowego spowodowanych procesem chorobowym,
- w chorobie Alzheimera najczęściej ma charakter rzekomoopuszkowy i występuje w późnym stadium choroby. U chorych stwierdza się między innymi trudności w samodzielnym jedzeniu, wydłużenie czasu spożywania posiłków, zaburzenia praksji ust, wydłużenie fazy ustnej połykania z zaleganiem pokarmów w jamie ustnej, częste nieproduktywne przełykanie, wypadanie pokarmu z ust, zaburzenia żucia.
Częstość występowania dysfagii w chorobie Alzheimera wynosi od 84 do 93%.
Objawy Dysfagii
- trudności w połykaniu pokarmów (nieefektywne połykanie),
- uczucie zalegania pokarmu w gardle,
- kaszel oraz krztuszenie się podczas połykania,
- nadmierny ślinotok z powodu niezdolności do przełknięcia śliny,
- cofanie się pokarmów i płynów przez nos,
- chrypka,
- zgaga,
- suchy kaszel.
Konieczne jest wykrycie początkowych objawów dysfagii i leczenie ich na jak najwcześniejszym etapie.
A jakie skutki niesie za sobą wystąpienie Dysfagii?
- zaburzenie jest bardzo nieprzyjemne i uciążliwe dla chorego,
- może prowadzić do niebezpiecznych powikłań: zakrztuszenia, niedożywienia i odwodnienia organizmu chorego, a nawet do zapalenia płuc i może być przyczyną zgonu,
- trudności w połykaniu prowadzą co stopniowego ograniczana jedzenia, co z kolei prowadzi do utraty masy ciała, odwodnienia oraz niedożywienia,
- bardzo ważny jest odpowiedni sposób przygotowywania posiłków oraz prawidłowa technika karmienia chorego.
![](https://wsiz.edu.pl/wp-content/uploads/2023/06/Depositphotos_488693084_XL.jpg)
Fizjologia
Stosuje się również metody restytucyjne, polegające na odtwarzaniu sensorycznych oraz nerwowomięśniowych podstaw dla połykania fizjologicznego.
Należy zwracać uwagę na odpowiednie ustawienie tułowia i głowy. Jeśli w przypadku nasilonej dysfagii nie następuje poprawa, to konieczne jest założenie zgłębnika żołądkowego lub PEG.
Wsparcie żywieniowe
Planując postępowanie dietetyczne, należy bazować na tzw. potrójnej adaptacji diety, polega ona na:
- dopasowaniu konsystencji do możliwości bezpiecznego połykania przez chorego,
- atrakcyjności wizualnej i sensorycznej,
- zapewnieniu wartości odżywczej zgodnej z aktualnym zapotrzebowaniem pacjenta.
Zaleca się stosowanie metod adaptacyjnych, takich jak: zmiana diety, konsystencji pokarmu, nawyków żywieniowych, stosowanie specjalnych łyżek i kubków. Zaleca się także unikanie pokarmów nasilających zaburzenia połykania, zagęszczanie i blendowanie pokarmów, podawanie kisieli czy stosowanie diet przemysłowych. Należy zwrócić uwagę na tworzenie się grudek, kożuchów powstających podczas gotowania.
Nie należy podawać pacjentowi mieszanych konsystencji, z których jedna stwarza ryzyko aspiracji, np.: potrawy polane sosem, rozwarstwiające się koktajle, zupy z dodatkami. Produkty/ potrawy powinny zostać zblendowane/ przetarte do uzyskania jednolitej tekstury, ewentualnie dodatkowo zagęszczone by dopasować je do odpowiedniej konsystencji.
[1] Morris MC, Tangney CC, Wang Y, Sacks FM, Bennett DA, Aggarwal NT. MIND diet associated with reduced incidence of Alzheimer’s disease. Alzheimers Dement. 2015 Sep;11(9):1007-14. doi: 10.1016/j.jalz.2014.11.009. Epub 2015 Feb 11. PMID: 25681666; PMCID: PMC4532650.