Wykład profesora Vetulaniego, który odbył się 27 lutego br. w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, był kolejnym spotkaniem z cyklu Wielkie pytania nauce, które Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie realizuje pod patronatem Tygodnika Powszechnego. Wybitny gość podkreślił, że ostatnimi czasy w Rzeszowie bywa często. Wspomniał m.in. swój wykład Jak usprawnić mózg nastolatka, który był częścią ubiegłorocznych obchodów jubileuszu 20-lecia Uczelni.
Wykład otworzył Rektor Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z
siedzibą w Rzeszowie dr Wergiliusz Gołąbek, który rozpoczął od powitania
zebranych na sali gości, wśród których znaleźli się m.in. naukowcy z
lokalnych uczelni, politycy, dziennikarze oraz duchowni. Dyskusję z
publicznością moderował dr Łukasz Lamża – autor książki Początek świata
jako świta jako kres rozumu, filozof przyrody i popularyzator nauki,
specjalizujący się w kosmologii, astrofizyce oraz zagadnieniach
filozoficznych.
Profesor zabrał publiczność w fascynującą podróż w przeszłość, której początek ma miejsce 3 miliardy lat temu, kiedy na ziemi pojawiły się pierwsze formy życia, które długo rozwijały się w ukryciu. 550 milionów lat temu doszło do dramatycznych sytuacji, w których nowopowstałe formy oddychające omal nie zabiły beztlenowców. – W okresie wielkich wymierań straciliśmy ok. 90% potencjału. Straciliśmy wiele, ale to co udało się zachować z tamtego okresu, to mózg – zaznaczył profesor.
Okazuje się, że już wczesnokambryjskie skorupiaki posiadały mózg. Co więcej, mózgi skorupiaków nie zmieniły się prawie wcale przez pół miliarda lat. W kambryjskim morzu żył także przodek lancentnika – Pikai gracilenes, u którego nastąpiła dwukrotna reduplikacja genomu, w rezultacie czego pewne geny mogły ulegać ewolucji bez zaburzania działania ich pozostałych kopii. Dzięki temu mózg kręgowców zaczął się rozwijać szybciej niż stawonogów czy mięczaków – kontynuował Profesor.
W kolejnej części wykładu naukowiec opisywał powstanie gatunku ludzkiego. Od homo habilisa, którego mózg miał pojemność 800 ml i który zaczął korzystać z narzędzi, aby sprawniej zdobywać pożywienie, przez homo erectusa z mózgiem o pojemności ok. 1225 ml, który nauczył się kontrolować ogień, aż po neandertalczyka, który budował groby. – Neandertalczyk był pierwszym gatunkiem, który nie zostawiał zwłok swoich bliskich na pożarcie zwierząt lub innych osobników gatunku. Oznacza to, że miał poczucie transcendencji – kontynuował prof. J. Vetulani.
40 tys. lat temu homo sapiens, który dotychczas mógł być pożywieniem dla neandertalczyka, stał się zwierzęciem kreatywnym. Zaczął tworzyć malowidła naskalne oraz jak wskazuje flet znaleziony w Alpach Szwabskich, także muzykę. Słaby mądry człowiek zyskał przewagę nad silnym neandertalczykiem. 5 tys. lat po powstaniu malowideł, człowiek myślący wybił neandertalczyka.
Publiczność energicznie domagała się kolejnych części wykładu, w których naukowiec dzielił się informacjami o zróżnicowaniu poziomu ewolucji mózgu w zależności od regionu świata, prezentował ciekawostki ze świata neurobiologii oraz dzielił się informacjami dotyczącymi umiejętności rozpoznawania twarzy oraz neuronów lustrzanych.
Pytania publiczności dotyczyły recepty na sukces gościa, różnicom w budowie mózgu u kobiet i mężczyzn oraz zagrożeniu z zażywania dopalaczy. Po wykładzie uczestnicy spotkania mogli otrzymać książkę z autografem profesora.
Cykl wykładów pt. Wielkie pytania w nauce ma na celu upowszechnianie wiedzy z zakresu nauk ścisłych, humanistycznych oraz przyrodniczych. Obok patronatu Tygodnika Powszechnego, patronat honorowy nad wydarzeniem objęło Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Kuratorium Oświaty w Rzeszowie. Partnerem strategicznym cyklu jest Urząd Miasta Rzeszowa. Przedsięwzięcie realizowane jest we współpracy z Fundacją Kopernika Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie, wydawnictwem Copernicus Center Press, Teatrem im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie oraz firmą Elektromontaż.
Gościem kolejnego wykładu z cyklu Wielkie pytania w nauce będzie prof. Jerzy Bralczyk. Wykład pt. Jak mówić, żeby nas słuchano?, odbędzie się 3 kwietnia br. Rejestracja do udziału w wydarzeniu będzie możliwa od 9 marca br.
