Write for Rights we WSIiZ: prawa człowieka w obliczu kryzysu klimatycznego

Tegoroczna edycja miała wyraźny akcent na sprawiedliwość klimatyczną oraz na ścisły związek zmian klimatu z łamaniem praw człowieka. Uczestnicy wydarzenia wspólnie analizowali, w jaki sposób kryzys klimatyczny pogłębia istniejące nierówności społeczne i najbardziej dotyka tych, którzy już wcześniej znajdowali się w trudnej sytuacji ekonomicznej, zdrowotnej lub politycznej.

Zmiany klimatu i prawa człowieka

Istotnym elementem wydarzenia była dyskusja oraz interaktywny quiz, prowadzone przez dr Paulę Wieczorek oraz Isaaca Mhaka, studenta kierunku praca socjalna. Celem tej części było pogłębienie wiedzy uczestników na temat praw człowieka oraz zrozumienie ich ścisłego związku ze zmianami klimatu. Uczestnicy aktywnie dyskutowali o tym, kto ponosi największą odpowiedzialność za działania naprawcze oraz jaką rolę w ochronie praw człowieka odgrywają rządy, społeczeństwo obywatelskie i społeczność międzynarodowa.

W tym kontekście poruszono również znaczenie mediów społecznościowych w działaniach na rzecz praw człowieka i sprawiedliwości klimatycznej. Uczestnicy zastanawiali się, w jaki sposób kampanie internetowe mogą wpływać na decyzje rządów, jak odpowiedzialnie korzystać z platform cyfrowych oraz jak hashtag, zdjęcie czy krótki post mogą wzmacniać głos osób marginalizowanych i nagłaśniać lokalne problemy w skali globalnej. Dyskusja pokazała, że media społecznościowe stanowią dziś ważne narzędzie współczesnego aktywizmu obywatelskiego.

Na tym tle omówiono następnie konkretne przykłady nierównego rozkładu skutków kryzysu klimatycznego, podkreślając, że zmiany klimatu nie dotykają wszystkich w takim samym stopniu. Zwrócono uwagę na dramatyczną sytuację społeczności nadbrzeżnych, zmagających się z podnoszeniem poziomu mórz i powodziami prowadzącymi do przymusowych przesiedleń, ubogich populacji miejskich, szczególnie dotkniętych falami upałów i niedoborami wody, a także rdzennych społeczności, których kultura, zdrowie i systemy żywnościowe są zagrożone przez utratę bioróżnorodności.

Odnosząc się do tej problematyki, mgr Karolina Winiarska, redaktorka Rzeszów Info, zauważyła:

To wydarzenie pokazało, jak ważne jest mówienie o klimacie nie tylko w kategoriach ekologii, ale także odpowiedzialności społecznej i praw człowieka. Szczególnie poruszające było uświadomienie sobie, że bohaterowie tej edycji zostali skazani właśnie za obronę środowiska.

Sprawiedliwość klimatyczna

Podczas spotkania zwrócono uwagę na kluczową rolę państw w reagowaniu na kryzys klimatyczny i ochronę praw człowieka. Podkreślono, że rządy powinny:

• inwestować w odnawialne źródła energii oraz zrównoważone rolnictwo,
• ograniczać emisje i inne przyczyny zmian klimatu,
• wspierać społeczności w adaptacji do nieuniknionych skutków kryzysu,
• zapewniać pomoc osobom dotkniętym ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi,
• współpracować międzynarodowo,
• dbać o to, aby działalność przedsiębiorstw odbywała się z poszanowaniem praw człowieka i środowiska.

Jako przykład skutecznego działania przywołano sprawę z Kolumbii, gdzie w 2018 r. 25 młodych powodów, w tym młodzież rdzenna w wieku od 7 do 25 lat, wygrało proces, który doprowadził do sądowego zobowiązania rządu do ograniczenia wylesiania i emisji gazów cieplarnianych w Amazonii.

Bohaterowie Write for Rights – prześladowani za obronę środowiska

Szczególną uwagę poświęcono bohaterkom i bohaterom tegorocznej edycji Maratonu Pisania Listów – osobom, które zostały uwięzione, zastraszane lub skazane właśnie za walkę o ochronę środowiska, klimatu i zdrowia swoich społeczności. Ich historie unaoczniły, że obrona środowiska w wielu częściach świata wiąże się z realnym ryzykiem represji.

Kulminacyjnym punktem wydarzenia było wspólne pisanie listów do rządów, instytucji publicznych oraz wiadomości solidarnościowych do osób prześladowanych. Uczestnicy, wykorzystując poznane wcześniej narzędzia językowe, pisali listy w języku angielskim, wyrażając sprzeciw wobec łamania praw człowieka i wsparcie dla tych, którzy walczą o sprawiedliwość klimatyczną. Jak podkreślał Isaac Mhaka, student WSIiZ i członek Koła Naukowego Humanus:

Dla wielu społeczności walka o środowisko to nie kwestia wyboru, ale przetrwania – dostępu do wody, żywności i zdrowia. Pisząc listy, miałem poczucie, że nasz głos naprawdę ma znaczenie i że solidarność może przekraczać granice państw.

Edukacja i praktyczna nauka języka angielskiego

Edukacyjny i praktyczny charakter wydarzenia doceniła mgr Katarzyna Dawidowska, nauczycielka z Zespołu Szkół nr 3 w Rzeszowie, podkreślając:

Dzięki quizowi i warsztatom uczniowie lepiej zrozumieli, że zmiany klimatu nie dotyczą wszystkich w takim samym stopniu, a najbardziej cierpią społeczności już wcześniej narażone na nierówności. To była bardzo praktyczna lekcja globalnej odpowiedzialności.

Zwróciła również uwagę na istotny wymiar językowy wydarzenia – pisanie listów formalnych w języku angielskim, które jest nie tylko elementem sprawdzanym na egzaminie maturalnym, ale przede wszystkim umiejętnością przydatną w codziennym życiu, w kontaktach z instytucjami, organizacjami międzynarodowymi, czy w przyszłej pracy zawodowej. Warsztaty pokazały młodzieży, że nauka języka obcego może mieć bezpośrednie zastosowanie w realnych działaniach społecznych.